Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

to bring into account

  • 1 infero

    in-fĕro, intŭli, illātum, inferre, v. a., to carry, bring, put, or throw into or to a place (class.); constr. with in and acc., ad, or the dat.
    I.
    Lit.
    (α).
    With in and acc.: in equum, to bring or set upon a horse, Caes. B. G. 6, 29:

    coronam in curiam,

    Liv. 44, 14, 3:

    Scipio lecticula in aciem inlatus,

    id. 24, 42, 5:

    in portum quinqueremes,

    id. 28, 17, 5; cf. id. 26, 21, 6; 10, 2, 13:

    arma in Italiam,

    Nep. Ham. 4, 2:

    bello in provinciam illato,

    Cic. Fam. 15, 2, 1; id. Sest. 27, 58; Liv. 9, 25, 2.—
    (β).
    With dat.:

    semina arvis,

    Tac. A. 11, 54:

    fontes urbi,

    id. ib. 11, 13; cf.: pedem aliquo, to go or proceed to a place, Cic. Caecin. 14, 39:

    spolia opima templo,

    id. 4, 20.—
    (γ).
    With ad:

    scalas ad moenia,

    to set against the walls, Liv. 32, 24, 5.—
    (δ).
    Absol.:

    inferri mensam secundam jussi,

    to be served up, Plin. 9, 35, 58, § 120:

    gressus,

    Verg. G. 4, 360.—
    B.
    To throw upon, apply to any thing; esp. of fire, to set fire to:

    tectis et templis ignes inferre conati sunt,

    to set fire to, Cic. Cat. 3, 9, 22; cf.:

    aliquid in ignem,

    Caes. B. G. 6, 18.—
    C.
    In partic.
    1.
    To bring to a place for burial, to bury, inter:

    ne quis sepulcra deleat, neve alienum inferat,

    Cic. Leg. 2, 26, 64:

    reliquias ejus majorum tumulis inferri jussit,

    Just. 11, 15.—
    2.
    To furnish, pay (a tribute or tax):

    tributum alicui,

    Col. 1, 1, 11:

    vicesimam,

    Plin. Pan. 39, 6:

    septingenta milia aerario inferenda,

    id. Ep. 2, 11, 20.—
    3.
    To give in, enter (an account):

    sumptum civibus,

    Cic. Fl. 19, 45:

    rationes falsas,

    id. ib. 9, 20:

    rationibus,

    to bring into account, Col. 1, 7, 7:

    aliquid in rationes,

    Dig. 34, 3, 12.—
    4.
    Milit.: signa (arma) in hostem, or hosti, to bear the standards against the enemy, to attack, make an attack upon:

    conversa signa in hostes inferre,

    to wheel about and attack, Caes. B. G. 2, 26; Liv. 6, 29, 2; 9, 27, 12; saep. with dat.:

    trepidantibus inferunt signa Romani,

    id. 3, 18, 8; 8, 30, 7; Curt. 8, 14, 15:

    signa patriae urbi,

    Cic. Fl. 2, 5; Liv. 28, 3, 13; so,

    inferre arma,

    Nep. Dat. 6, 5:

    pedem,

    to advance, attack, Liv. 10, 33, 4; so,

    gradum: gradum acrius intulere Romani,

    id. 35, 1, 9:

    bellum alicui,

    to make war upon, to wage war against, Cic. Pis. 34:

    bellum Italiae,

    id. Att. 9, 1, 3:

    bellum contra patriam,

    id. Phil. 2, 22, 53:

    arma,

    to begin a war, commence hostilities, Liv. 1, 30, 8.—
    5.
    Se, to betake one ' s self to, repair to, go into, enter, esp. with the accessory notion of haste and rapidity.— With dat.: visa vi quadam sua inferunt sese hominibus noscitanda, present, offer themselves, Gell. 19, 1, 15:

    lucus erat, quo se Numa sine arbitris inferebat,

    Liv. 1, 21, 3:

    se foribus,

    Verg. A. 11, 36:

    se flammae,

    Vell. 2, 74.—With a play upon I. b, supra:

    me inferre Veneri vovi jam jentaculum (cf. the context),

    Plaut. Curc. 1, 1, 72.—With in and acc.: se in periculum capitis atque in vitae discrimen, to rush upon, expose one ' s self to, Cic. Balb. 10, 25:

    cum se in mediam contionem intulisset,

    Liv. 5, 43, 8; 4, 33, 7; 7, 17, 5; 24, 16, 1 al. — Absol.:

    viden' ignavum, ut se inferat!

    how he struts! how proudly he walks! Plaut. Mil. 4, 2, 54:

    ut magnifice infert sese,

    id. Ps. 4, 1, 7:

    atque etiam se ipse inferebat,

    presented himself, came unbidden, Cic. Caecin. 5; Liv. 2, 30, 13; 22, 5, 5; Tac. H. 4, 66; id. Agr. 37; Curt. 4, 12, 14 al.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to bring forward, introduce; to produce, make, excite, occasion, cause, inflict:

    in re severa delicatum aliquem inferre sermonem,

    Cic. Off. 1, 40, 144:

    mentionem,

    to make mention, to mention, Liv. 4, 1, 2:

    spem alicui,

    Caes. B. G. 2, 25:

    quam maximum terrorem hostibus,

    id. ib. 7, 8:

    alicui injuriam,

    id. ib. 54; Val. Max. 8, 1, 6; cf.:

    injuriis in socios nostros inferendis,

    Cic. Sest. 27, 58:

    calamitatem,

    Caes. B. G. 1, 12:

    turpitudines,

    Cic. Phil. 14, 3, 9:

    crimen proditionis alicui,

    id. Verr. 2, 5, 41, § 106:

    periculum civibus,

    id. Sest. 1, 2:

    probrum castis, labem integris, infamiam bonis,

    id. Cael. 18, 42:

    moram et impedimentum alicui rei,

    id. Inv. 1, 9, 12:

    mortem alicui per scelus,

    id. Mil. 7, 17:

    pestilentiam agris,

    Liv. 5, 14, 3: vim vitae suae, to lay violent hands upon one ' s self, Vell. 2, 45:

    vim et manus alicui,

    Cic. Cat. 1, 8, 21:

    vim alicui,

    Tac. A. 15, 5; Suet. Claud. 16; 37:

    vulnera hostibus,

    to give wounds to, to wound, Caes. B. C. 2, 6:

    delectari criminibus inferendis,

    Cic. Lael. 18, 65:

    litem capitis in aliquem,

    id. Clu. 41, 116:

    alicui crimen proditionis,

    id. Verr. 2, 5, 41, § 106: judicium, to judge (post-class.), Dig. 5, 2, 4:

    prima peregrinos obscena pecunia mores intulit,

    Juv. 6, 299. —
    B.
    In partic., to conclude, infer, draw an inference, Cic. Inv. 1, 47, 87; Quint. 5, 11, 27.

    Lewis & Short latin dictionary > infero

  • 2 induco

    in-dūco, xi, ctum, 3 ( imp. induce for induc, Varr. R. R. 3, 2, 18;

    induxti for induxisti,

    Ter. And. 5, 3, 12;

    induxis for induxeris,

    Plaut. Capt. 1, 2, 46), v. a. [in-duco], to lead, bring, or conduct into a place; to lead or bring in (class.); constr. with in and acc., dat., acc. only, or absol.
    I.
    Lit.
    (α).
    With in and acc.:

    oves et armenta in rura,

    Varr. R. R. 1, 2, 12:

    aliquem in viam,

    id. ib. 3, 2, 18:

    exercitum in Macedoniam,

    Liv. 31, 28, 2:

    cohortem praetoriam in medios hostes,

    Sall. C. 60, 5:

    principes in cornua inducit,

    leads against, Liv. 30, 34, 11; so,

    Hannibal elephantos in primam aciem induci jussit,

    id. 27, 14, 6:

    in dextrum cornu elephantos,

    id. 44, 41, 3; Caes. B. C. 3, 112 al. —
    (β).
    With dat. (mostly poet. and rare):

    age, moenibus induc,

    Stat. Th. 12, 326:

    fossā mare urbi,

    Suet. Ner. 16. —
    (γ).
    With acc. only:

    princeps turmas inducit Asilas,

    Verg. A. 11, 620:

    inducunt venti nubilum,

    Plin. Ep. 2, 17, 7.—
    (δ).
    Absol.:

    eā (portā) secundae legionis principes hastatosque inducit (sc. in urbem),

    Liv. 34, 15, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    To bring forward, exhibit, represent in the circus or on the stage:

    a me autem gladiatorum par nobilissimum inducitur,

    Cic. Opt. Gen. Or. 6, 17; so,

    aliquem,

    Suet. Calig. 27 fin.:

    elephantos in circum,

    Plin. 8, 6, 6, § 17:

    inducta est et Afranii Togata, quae Incendium inscribitur,

    Suet. Ner. 11; id. Claud. 34; 45; id. Tib. 42; cf.:

    pater ille, Terenti fabula quem miserum vixisse Inducit,

    Hor. S. 1, 2, 22.—
    2.
    To bring into or before a court (post-Aug.):

    inducta teste in senatu,

    Suet. Claud. 40:

    Firminus inductus in senatum,

    Plin. Ep. 2, 12, 2:

    majestatis reos in curiam,

    Suet. Dom. 11.—
    3.
    To bring home, take into one ' s family:

    carasque toris inducere Thressas,

    Val. Fl. 2, 132:

    intra undecim dies quam illi novercam amore captus induxerat,

    Plin. Ep. 6, 33, 2. —
    C.
    Transf.
    1.
    To put on articles of dress:

    si sibi calceus perperam induceretur,

    Suet. Aug. 92:

    umeros albenti amictu,

    Stat. S. 5, 2, 67:

    togam super membra,

    Luc. 2, 387. —With Gr. acc.:

    tunicāque inducitur artus,

    Verg. A. 8, 457. —
    2.
    To draw over, spread over, to overlay, overspread:

    postes pice,

    Plaut. Most. 3, 2, 142; Vitr. 7, 3:

    colorem picturae,

    i. e. to varnish, Plin. 35, 10, 36, § 102:

    parieti ceram liquefactam,

    id. 33, 7, 40, § 122:

    cuti nitorem,

    id. 24, 8, 33, § 49:

    varias plumas,

    Hor. A. P. 2:

    humanam membris formam,

    Ov. M. 7, 642:

    omnibus viris magnitudine sua inducturus caliginem,

    to overspread with darkness, to darken, obscure, Vell. 2, 36, 1:

    pontem,

    to throw a bridge across, Curt. 5, 5:

    scuta ex cortice facta pellibus,

    to cover, Caes. B. G. 2, 33:

    coria super lateres,

    id. B. C. 2, 10:

    pulvis velut nube inducta omnia inpleverat,

    Liv. 1, 29, 4:

    sed quae mutatis inducitur tot medicaminibus,

    Juv. 6, 471.— With Gr. acc.:

    (victima) inducta cornibus aurum,

    Ov. M. 7, 161; 10, 271.—
    3.
    To level the ground by filling up:

    ita inducto solo, ut nulla vestigia exstent,

    Plin. 2, 80, 82, § 194; hence, to strike out, erase, i. e. to level the wax in writing by drawing over it the broad end of the style:

    nomina jam facta sunt: sed vel induci, vel mutari possunt,

    Cic. Att. 13, 14, 2:

    senatus consultum,

    id. ib. 1, 20, 4.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to bring into, introduce:

    seditionem atque discordiam in civitatem,

    Cic. Off. 1, 25, 85:

    aliquid in nostros mores,

    id. de Or. 2, 28, 121: set magna pars morem hunc induxerunt, Plaut. Most. 1, 2, 34:

    morem novorum judiciorum in rem publicam,

    Cic. Rab. Post. 4, 9; Plin. Ep. 2, 16, 9; Lact. Mort. Pers. 38, 4:

    novum verbum in linguam Latinam,

    Cic. Phil. 13, 19, 43:

    pecuniam in rationem,

    to bring into, set down in an account, id. Verr. 2, 1, 41, § 106: agrum alicui pecunia ingenti, to charge in an account, id. Agr. 2, 26, 70:

    exemplum,

    Plin. Pan. 6, 2.—
    2.
    To establish:

    sublato judicum nomine potestas regalis inducta est,

    Lact. 4, 10, 15:

    quia nondum haec consuetudo erat inducta,

    Sen. Contr. 5 praef. §

    4: vetus disciplina deserta, nova inducta,

    Vell. 2, 1, 1.—
    B.
    In partic.
    1.
    To bring in, introduce in speaking or writing (an expression borrowed from the stage):

    hinc ille Gyges inducitur a Platone,

    Cic. Off. 3, 9, 38:

    gravem personam,

    id. Cael. 15, 35:

    Tiresiam deplorantem caecitatem suam,

    id. Tusc. 5, 39, 115.—Of conversation, to introduce:

    puero me hic sermo inducitur,

    Cic. Att. 13, 19, 4:

    hanc rationem Epicurus induxit,

    id. Fat. 10:

    consuetudinem,

    id. Cael. 23, 58:

    dubitationem,

    Tac. A. 1, 7.—
    2.
    To lead to or into; to move, excite, persuade; to mislead, seduce; constr. with in, with acc. or ad, with ut or inf.:

    amici jacentem animum excitare, et inducere in spem cogitationemque meliorem,

    Cic. Lael. 15, 59; so,

    aliquem in spem,

    id. Off. 2, 15, 53:

    in rem utilem,

    id. Inv. 1, 2, 2; cf. id. Q. Fr. 3, 4:

    in errorem,

    id. Off. 3, 13, 55:

    animum ad aliquid,

    Ter. Hec. 4, 4, 67:

    aliquem pretio, gratia, spe, promissis (ad parricidium),

    to mislead, Cic. Rosc. Am. 28, 16:

    multos in peccatum,

    to seduce, Auct. Her. 2, 19, 29:

    ad maleficium,

    id. 2, 2, 3:

    ad misericordiam, ad pudendum, ad pigendum,

    to move, excite, Cic. Brut. 50, 188:

    Carthaginienses ad bellum,

    Nep. Hann. 8:

    ad credendum,

    id. Con. 3:

    vide, quo me inducas,

    Ter. And. 2, 3, 25:

    in quos (affectus) inducendus est judex,

    Quint. 11, 3, 58.—With ut:

    aliquem, ut mentiatur,

    Cic. Rosc. Com. 16, 46.—With inf.:

    consulem promissis, sententiam promere,

    Tac. A. 12, 9.—
    b.
    Animum or in animum, to bring one ' s mind to, to resolve, determine; to suppose, imagine:

    id quod animum induxerat paulisper non tenuit,

    Cic. Att. 7, 3, 8. — With inf. or object-clause:

    animum inducere, contra ea quae a me disputantur de divinatione, dicere,

    Cic. Div. 1, 13, 22:

    opes contemnere,

    id. Tusc. 5, 10, 30:

    id me commissurum ne animum induxeris,

    Plaut. Trin. 3, 2, 78:

    in animum inducunt suum, Jovem se placare posse,

    id. Rud. prol. 22:

    ne tute incommodam rem, ut quaequest, in animum induces pati?

    Ter. Hec. 4, 2, 27:

    oro ut ne illis animum inducas credere,

    id. And. 5, 1, 15:

    qui huic animum assentari induxeris,

    id. Eun. 3, 2, 37:

    mea causa causam hanc justam esse animum inducite,

    id. Heaut. prol. 41; cf. id. Ad. 1, 1, 43:

    ut in animum induceret ad easdem venire epulas,

    Liv. 28, 18, 4; 1, 17, 4; 2, 18, 11:

    postremo Caesar in animum induxerat, laborare, vigilare,

    had determined, Sall. C. 54, 4:

    in animum, ejus vitam defendere,

    Cic. Sull. 30, 83; Ter. Heaut. 5, 4, 5.—With ut, ne, or quominus:

    inducere animum possum, ne aegre patiar,

    Plaut. As. 5, 1, 5:

    inducere animum, ut patrem esse sese, oblivisceretur,

    Cic. Rosc. Am. 19, 53:

    in animum, quo minus illi indicarem,

    Plin. Ep. 9, 13, 6:

    quod consules in senatu ut pronuntiarent, in animum inducere non possent,

    Liv. 27, 9, 9; 2, 5, 7; 39, 12, 3. —
    3.
    To delude, cajole, deceive:

    hic eos, quibus erat ignotus, decepit, fefellit, induxit,

    Cic. Pis. 1, 1:

    socios induxit, decepit, destituit,

    id. Rosc. Am. 40, 117: semper, ut inducar, blandos offers mihi vultus Tib. 1, 6, 1.—
    4.
    To do any thing to one (post-class.):

    injuriam adversus liberos suos testamento,

    Dig. 5, 2, 4.— Hence, in-ductus, a, um, P. a., introduced, foreign, strange (post-Aug. and rare):

    insiticius et inductus sermo (opp. patrius),

    Plin. Ep. 4, 3 fin.; so,

    nihil inductum et quasi devium loquimur,

    id. ib. 5, 6, 44:

    arcessita et inducta,

    id. ib. 3, 18, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > induco

  • 3 ratio

    rătĭo, onis (abl. rationi, Lucr. 6, 66), f. [reor, ratus], a reckoning, account, calculation, computation.
    I.
    Lit.
    (α).
    Sing.: Les. Nequaquam argenti ratio conparet tamen. Sta. Ratio quidem hercle adparet: argentum oichetai, Plaut. Trin. 2, 4, 15 sq.:

    rationem putare... bene ratio accepti atque expensi inter nos convenit,

    id. Most. 1, 3, 141; 146; cf.: ad calculos vocare amicitiam, ut par sit ratio acceptorum et datorum, Cic. Lael. 16, 58:

    itur, putatur ratio cum argentario... Ubi disputata est ratio cum argentario,

    Plaut. Aul. 3, 5, 53 sq.:

    dextera digitis rationem computat,

    id. Mil. 2, 2, 49:

    magna ratio C. Verruci,

    Cic. Verr. 2, 2, 77, § 188:

    direptio ejus pecuniae, cujus ratio in aede Opis confecta est,

    id. Phil. 5, 6, 16; cf.:

    quibus in tabulis nominatim, ratio confecta erat, qui numerus domo exisset, etc.,... Quarum omnium rerum summa erat, etc.,

    Caes. B. G. 1, 29: auri ratio constat: aurum in aerario est, the account agrees, i. e. is correct, Cic. Fl. 28, 69 (v. consto):

    decumo post mense, ut rationem te dictare intellego,

    to make the reckoning, Plaut. Am. 2, 2, 38 (al. ductare):

    rationem ducere,

    to make a computation, to compute, calculate, reckon, Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129; so, rationem habere, to take an account, make a computation:

    omnium proeliorum,

    Caes. B. C. 3, 53; cf.:

    hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur,

    id. B. G. 6, 19; and:

    piratarum,

    Cic. Verr. 2, 5, 28, § 71:

    rationem inire,

    to cast up, reckon, calculate, Caes. B. G. 7, 71, 4:

    quattuor minae periere, ut ratio redditur,

    Plaut. Men. 1, 3, 23; cf.:

    tibi ego rationem reddam?

    id. Aul. 1, 1, 6; id. Trin. 2, 4, 114:

    rationem referre,

    Cic. Verr. 2, 1, 39, § 98:

    rationem repetere de pecuniis repetundis,

    id. Clu. 37, 104: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem millia. Py. Tantum esse oportet:

    recte rationem tenes,

    Plaut. Mil. 1, 1, 47 et saep.:

    drachumae, quas de ratione debuisti,

    according to the account, id. Trin. 2, 4, 24:

    grandem (pecuniam) quemadmodum in rationem inducerent, non videbant,

    how they should bring it into their accounts, Cic. Verr. 2, 1, 41, § 106.—
    (β).
    Plur.: rationes putare argentariam, frumentariam, pabuli causa quae parata sunt;

    rationem vinariam, oleariam, quid venierit, etc.,

    Cato, R. R. 2, 5:

    rationes ad aerarium continuo detuli... quas rationes si cognoris, intelleges, etc.,

    Cic. Pis. 25, 61:

    ut rationes cum publicanis putarent,

    id. Att. 4, 11, 1:

    rationes a colono accepit,

    id. Caecin. 32, 94:

    quid opus est? inquam. Rationes conferatis. Assidunt, subducunt, ad nummum convenit,

    id. Att. 5, 21, 12:

    rationes referre... rationes deferre,

    id. Fam. 5, 20, 2:

    Romani pueri longis rationibus assem Discunt in partes centum diducere,

    Hor. A. P. 325 et saep.:

    A RATIONIBVS,

    an accountant, Inscr. Orell. 1494; 2973; 2986; 4173 et saep. (cf. ab).—
    B.
    Transf.
    1.
    A list, roll, register (rare):

    cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur, quo quisque die datus in custodiam, quo mortuus, quo necatus sit,

    Cic. Verr. 2, 5, 57, § 147:

    rationes imperii, ab Augusto proponi solitas, sed a Tiberio intermissas, publicavit (sc. Caligula),

    Suet. Calig. 16 ( = breviarium) totius imperii, id. Aug. 101 fin.:

    rationarium imperii,

    id. ib. 28.—
    2.
    A sum, number (rare), Plaut. Trin. 2, 4, 11:

    nunc lenonum et scortorum plus est fere Quam olim muscarum est. Ea nimia est ratio,

    id. Truc. 1, 1, 49:

    pro ratione pecuniae liberalius est Brutus tractatus quam Pompeius,

    Cic. Att. 6, 3, 5; cf. II. B. 1. c. infra.—
    3.
    A business matter, transaction, business; also, a matter, affair, in gen. (a favorite word of Cicero):

    res rationesque eri Ballionis curo,

    Plaut. Ps. 2, 2, 31:

    res rationesque vestrorum omnium,

    id. Am. prol. 4:

    re ac ratione cum aliquo conjunctus,

    Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:

    de tota illa ratione atque re Gallicana inter se multa communicare,

    id. Quint. 4, 15:

    cum (Druides) in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis utantur litteris,

    Caes. B. G. 6, 14 (metaphrast. pragmasi):

    ratio nummaria,

    Cic. Att. 10, 11, 2:

    aeraria ratio,

    id. Quint. 4, 15:

    ratio domestica... bellica,

    id. Off. 1, 22, 76:

    quod ad popularem rationem attinet,

    id. Fam. 1, 2, 4:

    rationes familiares componere,

    Tac. A. 6, 16 fin.:

    fori judiciique rationem Messala suscepit,

    Cic. Rosc. Am. 51, 149; cf.:

    in explicandis rationibus rerum civilium,

    id. Rep. 1, 8, 13:

    rationes civitatis,

    id. ib. 1, 6, 11:

    quantos aestus habet ratio comitiorum... nihil fallacius ratione tota comitiorum,

    id. Mur. 17, 35:

    propter rationem Gallici belli,

    id. Prov. Cons. 8, 19; so id. ib. 8, 14, 35:

    ad omnem rationem humanitatis,

    id. Mur. 31, 66: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu facillime perspicies, id. Fam. 1, 7, 6 fin.:

    ad eam rationem existimabam satis aptam naturam meam,

    id. Att. 9, 11, A, 1.—
    b.
    Pregn.: meae (tuae, etc.) rationes, my ( thy, etc.) interest, my ( thy, etc.) advantage (cf. in Engl. to find one's account in any thing):

    me ad ejus rationes adjungo, quem tu in meis rationibus tibi esse adjungendum putasti,

    Cic. Fam. 1, 8, 2; cf.:

    exemplum meis alienissimum rationibus,

    id. Corn. Fragm. 1, 7 B. and K.:

    consideres, quid tuae rationes postulent,

    Sall. C. 44, 5: servitia repudiabat... alienum suis rationibus existimans videri causam civium cum servis fugitivis communicasse, inconsistent with his policy or interests, id. ib. 56, 5:

    si meas rationes unquam vestrae saluti anteposuissem,

    Cic. Red. ad Quir. 1, 1.
    II.
    Trop., a reckoning, account, computation:

    postquam hanc rationem cordi ventrique edidi,

    presented this reckoning, Plaut. Aul. 2, 7, 12:

    itidem hic ut Acheronti ratio accepti scribitur,

    i.e. things are taken only, nothing is given back, id. Truc. 4, 2, 36:

    nomen (comoediae) jam habetis, nunc rationes ceteras Accipite,

    an account of the rest, id. Poen. prol. 55; cf.:

    census quom sum, juratori recte rationem dedi,

    id. Trin. 4, 2, 30; so,

    rationem dare, for the more usual rationem reddere,

    Varr. L. L. 6, § 86 Mull.; Cic. Verr. 2, 1, 36, § 92 Zumpt:

    (argentarii) ratione utuntur,

    make a reckoning, settle up, Plaut. Cas. prol. 27:

    cum eam mecum rationem puto,

    go into that calculation, think over the matter, id. ib. 3, 2, 25; cf.:

    frustra egomet mecum has rationes puto,

    Ter. Ad. 2, 1, 54:

    (Medea et Atreus) inita subductaque ratione nefaria scelera meditantes,

    Cic. N. D. 3, 29, 71:

    quod posteaquam iste cognovit hanc rationem habere coepit,

    to make the following calculation, reflection, id. Verr. 2, 5, 39, § 101; cf.: totius rei consilium his rationibus explicavit, ut si, etc.,... si, etc.,... sin, etc., drew the plan of the whole undertaking according to the following calculation, that if, etc., Caes. B. C. 3, 78;

    and herewith cf.: rationem consilii mei accipite,

    id. ib. 3, 86:

    ut habere rationem possis, quo loco me convenias, etc.,

    that you may calculate, Cic. Fam. 3, 6, 6:

    semper ita vivamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur,

    id. Verr. 2, 2, 11, § 28; cf.:

    nihil est, quod minus ferendum sit, quam rationem ab altero vitae reposcere eum, qui non possit suae reddere,

    id. Div. in Caecil. 9, 28;

    and with this cf.: si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent,

    will call you to account, Caes. B. G. 5, 30: clarorum virorum atque magnorum non minus otii, quam negotii rationem exstare oportere, an account must be capable of being given, Cato ap. Cic. Planc. 27, 66:

    tam otii quam negotii rationem reddere majores censuisse,

    Col. 11 fin.: eam condicionem esse imperandi, ut non aliter ratio constet, quam si uni reddatur, that the account is not correct unless, etc., Tac. A. 1, 6 fin.:

    mirum est quam singulis diebus in urbe ratio aut constet aut constare videatur,

    Plin. Ep. 1, 9, 1; 1, 5, 16 et saep.; cf. Just. praef. 5.—
    B.
    Transf.
    1.
    Relation, reference, respect to a thing:

    (agricolae) habent rationem cum terra, quae nunquam recusat imperium,

    have an account, have to do, have dealings with the earth, Cic. Sen. 15, 51; cf.:

    ubi ratio cum Orco habetur,

    Varr. R. R. 1, 4, 3;

    for which: ubi sit cum Orco ratio ponenda,

    Col. 1, 3, 2:

    cum omnibus Musis rationem habere cogito,

    Cic. Att. 2, 5, 2:

    cum hac (muliere) aliquid adulescentem hominem habuisse rationis,

    id. Cael. 20, 50; cf. id. Verr. 2, 2, 77, § 190. omnes, quibuscum ratio huic aut est aut fuit, assunt, defendunt, id. Quint. 23, 75; cf.

    . quae ratio tibi cum eo intercesserat?

    id. Rosc. Com. 14, 41:

    pacis vero quae potest esse cum eo ratio, in quo est incredibilis crudelitas, fides nulla?

    id. Phil. 4, 6, 14:

    quod si habenda cum M. Antonii latrocinio pacis ratio fuit, etc.,

    id. ib. 12, 7, 17:

    fontes ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane recentes,

    in respect to our annals, id. Brut. 13, 49.—
    b.
    Pregn., a respect, regard, concern, consideration, care for a thing (usu. in the connection habere and ducere alicujus rei rationem): ad hanc rationem quoniam maximam vim natura habet, fortuna proximam: utriusque omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae, Cic. Off. 1, 33, 120:

    quorum (civium Romanorum) nobis pro vestra sapientia, Quirites, habenda est ratio diligenter,

    id. Imp. Pomp. 7, 17:

    (deos) piorum et impiorum habere rationem,

    id. Leg. 2, 7, 15:

    cujus absentis rationem haberi proximis comitiis populus jussisset,

    Caes. B. C. 1, 9; so,

    absentis,

    id. ib. 1, 32; 3, 82 fin.:

    sauciorum et aegrorum habita ratione,

    id. ib. 3, 75:

    moneret, frumenti rationem esse habendam,

    Hirt. B. G. 8, 34;

    so (al. frumentandi), rationem habere,

    Caes. B. G. 7, 75 Oud.; cf. id. ib. 7, 71:

    alicujus vel dignitatis vel commodi rationem non habere,

    Cic. de Or. 2, 4, 17: ut summae rei publicae rationem habeamus, Pompeius ap. Cic. Att. 8, 12, c, 3:

    alicujus salutis rationem habere,

    i. e. to regard, care for, be concerned about, Caes. B. G. 7, 71; so id. B. C. 1, 20:

    turpissimae fugae rationem habere,

    id. ib. 2, 31:

    ut in ceteris habenda ratio non sui solum sed etiam aliorum, sic, etc.,

    Cic. Off. 1, 39, 139:

    proinde habeat rationem posteritatis et periculi sui,

    Caes. B. C. 1, 13:

    habere nunc se rationem officii pro beneficiis Caesaris,

    id. B. G. 5, 27:

    non ullius rationem sui commodi ducit,

    Cic. Rosc. Am. 44, 128:

    cum hujusce periculi tum ceterorum quoque officiorum et amicitiarum ratio,

    id. Clu. 42, 117:

    omnis hac in re habenda ratio et diligentia est, ut, etc.,

    id. Lael. 24, 89; cf.:

    didici ex tuis litteris, te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleres,

    id. Fam. 3, 5, 1:

    habeo rationem, quid a populo Romano acceperim,

    bring into consideration, consider, id. Verr. 2, 5, 14, § 36:

    ut habere rationem possis, quo loco me salva lege Cornelia convenias, ego veni, etc.,

    id. Fam. 3, 6, 6:

    neque illud rationis habuisti, eam provinciam ad summam stultitiam nequitiamque venisse,

    id. Verr. 2, 5, 15, § 38; cf.:

    hoc rationis habebant, facere eos nullo modo posse, ut, etc.,

    id. ib. 2, 2, 29, e70.—
    c.
    Relation to a thing, i. e.
    (α).
    Subject., course, conduct, procedure, mode, manner, method, fashion, plan, etc. (cf. consilium):

    nunc sic rationem incipissam, hanc instituam astutiam, ut, etc.,

    Plaut. Mil. 2, 2, 82; cf. id. ib. 3, 1, 175 sqq.:

    ubi cenas hodic, si hanc rationem instituis?

    Plaut. Stich. 3, 1, 26; id. Truc. 1, 1, 3:

    tua ratio est, ut secundum binos ludos mihi respondere incipias: mea, ut ante primos ludos comperendinem. Ita fiet, ut tua ista ratio existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium,

    Cic. Verr. 1, 11, 34; cf.:

    ratio viaque defensionis,

    id. Verr. 2, 5, 1, § 4:

    itaque in praesentia Pompeii insequendi rationem omittit,

    Caes. B. C. 1, 30:

    mea autem ratio in dicendo haec esse solet, ut, etc.,

    Cic. de Or. 2, 72, 292:

    haec in philosophia ratio contra omnia disserendi,

    id. N. D. 1, 5, 11:

    dicendi,

    id. Or. 32, 114; id. de Or. 3, 15, 56; cf.:

    aliquot ante annis inita ratio est, ut, etc.,

    id. Rep. 2, 36, 61:

    ut, quo primum occurreretur, vix ratio iniri possit,

    Caes. B. G. 7, 24:

    quia reponendarum (tegularum) nemo artifex inire rationem potuerit,

    Liv. 42, 3 fin. —In plur.:

    hoc aditu laudis non mea me voluntas sed meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae prohibuerunt,

    plan of life, Cic. Imp. Pomp. 1, 1:

    de rationibus rerum publicarum aut constituendarum aut tuendarum,

    id. Rep. 1, 6, 11.—
    (β).
    Object., relation, condition, nature, kind, sort, fashion, way, etc. (cf. modus):

    sed ratio ordoque agminis aliter se habebat ac Belgae ad Nervios detulerant,

    Caes. B. G. 2, 19; cf.:

    ut rei militaris ratio atque ordo postulabat,

    id. ib. 2, 22; so,

    rei militaris,

    id. ib. 4, 23:

    ratio atque usus belli,

    the art and practice of war, id. ib. 4, 1; id. B. C. 1, 76 fin.; 2, 18; 3, 17 et saep. al.; cf.:

    novae rationes bellandi,

    id. ib. 3, 50:

    ratio equestris proelii,

    id. B. G. 5, 16:

    quorum operum haec erat ratio, etc.,

    id. B. C. 1, 25; cf.: rationem pontis hanc instituit;

    tigna bina, etc.,

    id. B. G. 4, 17:

    serpit per omnium vitas amicitia, nec ullam aetatis degendae rationem patitur esse expertem sui,

    Cic. Lael. 23, 87; cf.:

    ita ratio comparata est vitae naturaeque nostrae, ut, etc.,

    id. ib. 27, 101; id. Ac. 2, 43, 132:

    civitas (Platonis) non quae possit esse, sed in qua ratio rerum civilium perspici posset,

    id. Rep. 2, 30, 52 init.; cf.:

    reliqui disseruerunt de generibus et de rationibus civitatum,

    id. ib. 2, 11, 22;

    1, 8, 13: quam creberrimis litteris faciam ut tibi nota sit omnis ratio dierum atque itinerum meorum,

    id. Fam. 3, 5, 4: quoniam eadem est ratio juris in utroque, id. Rep. 3, 12, 21; cf.:

    haec eadem ratio est in summa totius Galliae,

    Caes. B. G. 6, 11 fin.:

    ab nostris eadem ratione, qua pridie, resistitur,

    id. ib. 5, 40; id. B. C. 3, 100; cf. id. ib. 3, 101:

    docet, longe alia ratione esse bellum gerendum atque antea sit gestum,

    id. B. G. 7, 14:

    hoc si Romae fieri posset, certe aliqua ratione expugnasset iste,

    Cic. Verr. 2, 2, 52, ee130:

    quid refert, qua me ratione cogatis?

    id. Lael. 8, 26:

    quod fuit illis conandum atque omni ratione efficiendum,

    Caes. B. C. 1, 65 fin.; 1, 67 fin.:

    simili ratione Pompeius in suis castris consedit,

    id. ib. 3, 76:

    auxilium ferri nulla ratione poterat,

    id. ib. 1, 70:

    nec quibus rationibus superare possent, sed quem ad modum uti victoria deberent, cogitabant,

    id. ib. 3, 83 fin.; 3, 58; 3, 18 fin. et saep.—
    (γ).
    With gen. of a subst. in circumlocution for the subst. itself (v. Zumpt, Gram. §

    678): vereor ne oratio mea aliena ab judiciorum ratione esse videatur,

    Cic. Verr. 2, 4, 49, ee109:

    multa autem propter rationem brevitatis praetermittenda,

    id. ib. 2, 1, 40, ee

    103: quantas perturbationes et quantos aestus habet ratio comitiorum?

    id. Mur. 17, 35:

    nihil fallacius ratione tota comitiorum,

    id. ib. 17, 36:

    praedicere tempestatum rationem et praedonum,

    id. ib. 2, 4:

    tota ratio talium largitionum genere vitiosa est,

    id. Off. 2, 17, 60.—
    2.
    Pregn., that faculty of the mind which forms the basis of computation and calculation, and hence of mental action in general, i. e. judgment, understanding, reason: duplex est vis animorum atque natura: una pars in appetitu posita est, quae est hormê Graece, quae hominem huc et illuc rapit;

    altera in ratione, quae docet et explanat, quid faciendum, quid fugiendum sit. Ita fit, ut ratio praesit, appetitus obtemperet,

    Cic. Off. 1, 28, 101:

    homo, quod rationis est particeps, per quam consequentia cernit, causas rerum videt earumque progressus et quasi antecessiones non ignorat, similitudines comparat rebusque praesentibus adjungit atque annectit futuras, facile totius vitae cursum videt ad eamque degendam praeparat res necessarias. Eademque natura vi rationis hominem concilia homini et ad orationis et ad vitae societatem, etc.,

    id. ib. 1, 4, 11 sq.:

    haud scio, an melius fuerit, humano generi motum istum celerem cogitationis, acumen, sollertiam, quam rationem vocamus, non dari omnino quam tam munifice et tam large dari, etc.,

    id. N. D. 2, 27, 69:

    lex est ratio summa, insita in natura, quae jubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria. Eadem ratio, cum est in hominis mente confirmata et confecta, lex est,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    ut, quos ratio non posset, eos ad officium religio duceret,

    id. N. D. 1, 42, 118:

    mens et ratio et consilium in senibus est,

    id. Sen. 19, 67; cf. Liv. 28, 28:

    si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit, si ratio, consilium, prudentia, Pompeius antistat,

    Cic. Rep. 3, 18, 28; cf. id. Quint. 16, 53; and:

    si ratio et prudentia curas aufert,

    Hor. Ep. 1, 11, 25:

    quibus in rebus temeritas et casus, non ratio nec consilium valet,

    Cic. Div. 2, 41, 85; cf.:

    illa de urbis situ revoces ad rationem quae a Romulo casu aut necessitate facta sunt,

    id. Rep. 2, 11, 22; and:

    moneo ut agentem te ratio ducat, non fortuna,

    Liv. 22, 39 fin.: mulier abundat audacia;

    consilio et ratione deficitur,

    Cic. Clu. 65, 184:

    Ariovistum magis ratione et consilio quam virtute vicisse. Cui rationi contra homines barbaros locus fuisset, etc.,

    Caes. B. G. 1, 40: arma amens capio;

    nec sat rationis in armis,

    Verg. A. 2, 314:

    rationis egens,

    id. ib. 8, 299 et saep.:

    iracundia dissidens a ratione,

    Cic. Rep. 1, 38, 60:

    majora quam hominum ratio consequi possit,

    id. ib. 1, 10, 15:

    quantum ratione provideri poterat,

    Caes. B. G. 7, 16 fin.:

    quantumque in ratione esset, exploratum habuit,

    Hirt. B. G. 8, 6 init.:

    nec majore ratione bellum administrari posse,

    Caes. B. C. 7, 21:

    minari divisoribus ratio non erat,

    it was not reasonable, was contrary to reason, Cic. Verr. 1, 9, 24; so, nulla ratio est, with an objectclause, id. Caecin. 5, 15; so,

    too, minime rationis est,

    Col. 3, 5, 3; cf. with dat.:

    Vitellianus exercitus, cui acquiescere Cremonae ratio fuit,

    which, as reason dictated, ought to have rested at Cremona, Tac. H. 3, 22:

    quod domi te inclusisti, ratione fecisti,

    reasonably, sensibly, judiciously, Cic. Att. 12, [p. 1527] 14, 3.—
    b.
    The reasonable cause of a thing, a ground, motive, reason:

    ratio est causa, quae demonstrat, verum esse id, quod intendimus, brevi subjectione. Rationis confirmatio est ea, quae pluribus argumentis corroborat breviter expositam rationem,

    Auct. Her. 2, 18, 28:

    quid tandem habuit argumenti aut rationis res, quamobrem, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 47, § 115; cf.:

    nostra confirmare argumentis ac rationibus: deinde contraria refutare,

    id. de Or. 2, 19, 80:

    noverit orator argumentorum et rationum locos,

    id. Or. 14, 44 (v. also argumentum):

    si mei consilii causam rationemque cognoverit,

    id. Div. in Caecil. 1, 1; cf.:

    ad eam sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod, etc.,

    Caes. B. G. 2, 10 fin.:

    quam habet rationem, non quaero aequitatis, sed ipsius improbitatis atque impudentiae?... facti, si non bonam, at aliquam rationem afferre,

    Cic. Verr. 2, 3, 85, e196; cf.:

    deinde nihil rationis affert, quamobrem, etc.,

    id. Caecin. 33, 96:

    non deest hoc loco copia rationum, quibus docere velitis, humanas esse formas deorum: primum quod, etc.... deinde quod, etc.... tertiam rationem affertis, quod, etc.,

    id. N. D. 1, 27, 76:

    et quidem, cur sic opinetur, rationem subicit,

    id. Div. 2, 50, 104:

    idcirco minus existimo te nihil nisi summa ratione fecisse,

    id. Att. 8, 11, D, §

    5: nunc non modo agendi rationem nullam habeo, sed ne cogitandi quidem,

    id. Fam. 4, 13, 3:

    rationes in ea disputatione a te collectae vetabant me rei publicae penitus diffidere,

    id. Fam. 5, 13, 3; cf. id. Ac. 2, 36, 116:

    rationibus conquisitis de voluptate et dolore disputandum putant,

    id. Fin. 1, 9, 31; cf.:

    quod cum disputando rationibusque docuisset,

    id. Rep. 1, 16, 25:

    his rationibus tam certis tamque illustribus opponuntur ab his, qui contra disputant primum labores, etc.,

    id. ib. 1, 3, 4 et saep.:

    num parva causa aut prava ratio est?

    reason, excuse, Ter. Eun. 3, 5, 27.—
    (β).
    In rhet., a showing cause, argument, reasoning in support of a proposition:

    ratio est, quae continet causam, quae si sublata sit, nihil in causa controversiae relinquatur, hoc modo: Orestes si accusetur matricidii, nisi hoc dicat, Jure feci, illa enim patrem meum occiderat, non habet defensionem,

    Cic. Inv. 1, 13, 18:

    ad propositum subjecta ratio, et item in distributis supposita ratio,

    id. de Or. 3, 54, 207; cf. Quint. 3, 11, 4; 5, 14, 1; 16; 7, 8, 3.—
    c.
    Reasonableness, reason, propriety, law, rule, order, conformity, etc.:

    in omnibus, quae ratione docentur et via, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

    in a reasonable, regular manner, Cic. Or. 33, 116; cf.:

    ut ratione et via procedat oratio,

    id. Fin. 1, 9, 29:

    modo et ratione aliquid facere (along with recte atque ordine facere),

    id. Quint. 7, 28; cf.:

    quae res Nec modum habet neque consilium, ratione modoque Tractari non vult,

    Hor. S. 2, 3, 266:

    nihil est, quod ratione et numero moveri possit sine consilio,

    Cic. N. D. 2, 16, 43:

    intervallis imparibus, sed tamen pro rata parte ratione distinctis,

    divided proportionally by rule, id. Rep. 6, 18, 18; cf.:

    ex summis et infimis et mediis interjectis ordinibus ut sonis moderata ratione civitas concinit,

    in symmetrical proportion, id. ib. 2, 42, 69:

    in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,

    order, system, id. ib. 2, 33, 57;

    5, 5, 7: declinatio si cum ratione fiet,

    reasonably, id. Tusc. 4, 6, 13:

    ratio et distributio,

    a reasonable division, Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1.—
    d.
    A theory, doctrine, or system based upon reason; science, and (less freq.), subject., knowledge:

    erat enim tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

    Cic. Rep. 1, 16, 25; cf.:

    nova et a nobis inventa ratio,

    id. ib. 1, 8, 13;

    2, 39, 66: si animum contulisti in istam rationem et quasi artem,

    id. ib. 1, 23, 37; cf.:

    omnes tacito quodam sensu sine ulla arte aut ratione, quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava dijudicant,

    id. de Or. 3, 50, 195; id. Brut. 74, 258:

    continet enim totam hanc quaestionem ea ratio, quae est de natura deorum,

    id. Div. 1, 51, 117:

    Epicuri ratio, quae plerisque notissima est,

    doctrine, system, philosophy, id. Fin. 1, 5, 13; cf.:

    Stoicorum ratio disciplinaque,

    id. Off. 3, 4, 20:

    Cynicorum ratio,

    id. ib. 1, 41, 148; so id. Fin. 3, 20, 68: ratio vivendi... ratio civilis et disciplina populorum, the art of living... statesmanship, id. Rep. 3, 3, 4; cf.:

    etiamsi cui videbitur illa in optimis studiis et artibus quieta vitae ratio beatior, haec civilis laudabilior est certe et illustrior,

    id. ib. 3, 3, 4:

    improba navigii ratio tum caeca jacebat,

    Lucr. 5, 1004: saltationis ac musicae rationis studiosi, Col. prooem. e3 al.—Subject., knowledge:

    si qua (est in me) exercitatio dicendi aut si hujus rei ratio aliqua, ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta,

    Cic. Arch. 1, 1.—
    e.
    A view or opinion resting upon reasonable grounds:

    mea sic est ratio,

    Ter. Ad. 1, 1, 43; cf.:

    inventus est nemo, cujus non haec et sententia esset et oratio, non esse metuendum, etc.... Haec cum omnes sentirent et cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,

    Cic. Verr. 2, 1, 27, § 68 sq.; and with this cf. id. Att. 1, 11, 1:

    cujus ratio etsi non valuit,

    Nep. Milt. 3, 6 (just before: hujus cum sententiam plurimi essent secuti).—
    f.
    In philos. lang., a production of proof, argumentation, reasoning: (Epicurus) tollit definitiones; nihil de dividendo ac partiendo docet;

    non, quo modo efficiatur concludaturque ratio, tradit,

    Cic. Fin. 1, 7, 22; cf. id. Div. 2, 10, 25; id. de Or. 2, 38, 158:

    ratio ipsa coget, et ex aeternitate quaedam esse vera et ea non esse nexa causis aeternis, etc.,

    id. Fat. 16, 38; cf.:

    ergo, ubi tyrannus est, ibi non vitiosam ut heri dicebam, sed, ut nunc ratio cogit, dicendum est, plane nullam esse rem publicam,

    id. Rep. 3, 31, 43.

    Lewis & Short latin dictionary > ratio

  • 4 ratiō

        ratiō ōnis, f    [RA-], a reckoning, numbering, casting up, account, calculation, computation: ut par sit ratio acceptorum et datorum: quibus in tabulis ratio confecta erat, qui numerus domo exisset, etc., Cs.: auri ratio constat, the account tallies: rationem argenti ducere, reckoning: pecuniae habere rationem, to take an account: ratione initā, on casting up the account, Cs.: mihimet ineunda ratio est: (pecuniam) in rationem inducere, bring into their accounts: aeraria, the rate of exchange (the value of money of one standard in that of another): rationes ad aerarium continuo detuli, rendered accounts: rationes cum publicanis putare: rationes a colono accepit: longis rationibus assem in partīs diducere, calculations, H.— A list, manifest, protocol, report, statement: cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur.— A transaction, business, matter, affair, concern, circumstance: re ac ratione cum aliquo coniunctus: in publicis privatisque rationibus, Cs.: nummaria: popularis: comitiorum: ad omnem rationem humanitatis: meam.—Plur., with pron poss., account, interest, advantage: alquis in meis rationibus tibi adiungendus: alienum suis rationibus existimans, etc., inconsistent with his interests, S.—Fig., a reckoning, account, settlement, computation, explanation: rationem reddere earum rerum: secum has rationes putare, T.: initā subductāque ratione scelera meditantes, i. e. after full deliberation: quod posteaquam iste cognovit, hanc rationem habere coepit, reflection: totius rei consilium his rationibus explicabat, ut si, etc., upon the following calculation, Cs.: ut habere rationem possis, quo loco me convenias, etc., i. e. means of determining: semper ita vivamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur, must account to ourselves: si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent, will hold you responsible, Cs.— Relation, reference, respect, connection, community: (agricolae) habent rationem cum terrā, quae, etc., have to do: cum omnibus Musis rationem habere: omnes, quibuscum ratio huic est.— A respect, regard, concern, consideration, care: utriusque (sc. naturae et fortunae) omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae: (deos) piorum et impiorum habere rationem: sauciorum et aegrorum habitā ratione, Cs.: propter rationem brevitatis, out of regard for: habeo rationem, quid a populo R. acceperim, consider: neque illud rationis habuisti, provinciam ad summam stultitiam venisse? did you not consider?—Course, conduct, procedure, mode, manner, method, fashion, plan, principle: tua ratio est, ut... mea, ut, etc.: defensionis ratio viaque: itaque in praesentiā Pompei sequendi rationem omittit, Cs.: in philosophiā disserendi: ut, quo primum curreretur, vix ratio iniri possit, Cs.: hoc aditu laudis vitae meae rationes prohibuerunt, plan of life.—Arrangement, relation, condition, kind, fashion, way, manner, style: ratio atque usus belli, the art and practice of war, Cs.: novae bellandi rationes, Cs.: quorum operum haec erat ratio, etc., Cs.: rationem pontis hanc instituit; tigna bina, etc., Cs.: iuris: haec eadem ratio est in summā totius Galliae, Cs.: eādem ratione, quā pridie, ab nostris resistitur, Cs: quid refert, quā me ratione cogatis?: nullā ratione, Cs.: tota ratio talium largitionum genere vitiosa est, principle.—The faculty of computing, judgment, understanding, reason, reasoning, reflection: Ita fit, ut ratio praesit, appetitus obtemperet: homo, quod rationis est particeps, causas rerum videt: lex est ratio summa: ut, quos ratio non posset, eos ad officium religio duceret: si ratio et prudentia curas aufert, H.: mulier abundat audaciā, consilio et ratione deficitur: Arma amens capio, nec sat rationis in armis, V.: ratione fecisti, sensibly.—Ground, motive, reason: quid tandem habuit argumenti aut rationis res, quam ob rem, etc.: nostra confirmare argumentis ac rationibus: noverit orator argumentorum et rationum locos: ad eam sententiam haec ratio eos deduxit, quod, etc., Cs.: rationibus conquisitis de voluptate disputandum putant: Num parva causa aut prava ratiost? reason, excuse, T.— Reasonableness, reason, propriety, law, rule, order: omnia, quae ratione docentur et viā, reasonably and regularly: ut ratione et viā procedat oratio: quae res ratione modoque Tractari non volt, H.: intervallis pro ratā parte ratione distinctis, divided proportionally by rule: vincit ipsa rerum p. natura saepe rationem, system.—A theory, doctrine, system, science: haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere: Epicuri, doctrine: Stoicorum: ratio vivendi... ratio civilis, the art of living... statesmanship.—Knowledge, science. si qua (est in me) huiusce rei ratio aliqua.— A view, opinion, conviction: Mea sic est ratio, T.: cum in eam rationem pro suo quisque sensu loqueretur: cuius ratio etsi non valuit, N.
    * * *
    I II
    account, reckoning; plan; prudence; method; reasoning; rule; regard

    Latin-English dictionary > ratiō

  • 5 imputo

    impŭto ( inp-), āvi, ātum, 1, v. a. [inputo], to bring into the reckoning, enter into the account, to reckon, charge (not ante-Aug.; cf. deputo).
    I.
    Lit.:

    vilici servi longe plus imputant seminis jacti quam quod severint,

    Col. 1, 7 fin.:

    sumptus alicui... viatica et vecturas,

    Dig. 17, 2, 52, § 15:

    in quartam hereditatis imputantur res, quas jure hereditario capit,

    ib. 35, 2, 90:

    haec in numerum trium tutelarum,

    ib. 23, 2, 61.—
    II.
    Trop., to enter into the account, to reckon, attribute as a merit or a fault to one's self or another; to make a boast of, to credit to, to charge, ascribe, impute to (for the Ciceron. assignare, ascribere): fatum dies imputat, Sen. de Ira, 3, 42; cf. Mart. 5, 20, 13:

    hoc non imputo in solutum,

    Sen. Ep. 8 fin.:

    gaudent muneribus, sed nec data imputant, nec acceptis obligantur,

    Tac. G. 21:

    noli imputare vanum beneficium mihi,

    Phaedr. 1, 22, 8; cf. Sen. Tranq. 6:

    huic (Masinissae) imputari victum Hannibalem, huic captum Syphacem, huic Carthaginem deletam,

    Just. 38, 6:

    alii transeunt quaedam imputantque quod transeant,

    Plin. Ep. 8, 21, 4; cf. Suet. Tib. 53:

    ipsum sibi eripere tot beneficiorum occasiones, tam numerosam obligandi imputandique materiam,

    Plin. Pan. 39, 3; so absol.:

    cum quidam crimen ultro faterentur, nonnulli etiam imputarent,

    made a merit of it, Suet. Ner. 36: saevit enim natumque objectat et imputat illis, charges upon them ( his son ' s fate), Ov. M. 2, 400:

    mortem senioribus imputat annis,

    id. ib. 15, 470:

    rebellandi tempus Atheniensibus,

    Vell. 2, 23, 4:

    an ei caedes imputanda sit, a quo jurgium coepit?

    Quint. 5, 10, 72:

    suum exsilium rei publicae imputaturus,

    Sen. Ep. 86:

    prospera omnes sibi vindicant, adversa uni imputantur,

    Tac. Agr. 27:

    alicui moras belli aut causas rebellandi,

    id. ib. 34; id. H. 4, 14 fin.:

    culpam nostram illi,

    Plin. 18, 1, 1, § 2:

    et tibi scilicet, qui requisisti, imputabis, si digna ne epistula quidem videbuntur,

    Plin. Ep. 6, 20 fin.:

    sibi imputent cur minus idoneum fidejussorem acceperint,

    Dig. 42, 7, 1:

    imputet ipse deus nectar mihi, fiet acetum,

    may assign, give, Mart. 12, 48, 13:

    otia parva nobis,

    id. 4, 83, 2:

    hoc solum erit certamen, quis mihi plurimum imputet,

    Tac. H. 1, 38.

    Lewis & Short latin dictionary > imputo

  • 6 inputo

    impŭto ( inp-), āvi, ātum, 1, v. a. [inputo], to bring into the reckoning, enter into the account, to reckon, charge (not ante-Aug.; cf. deputo).
    I.
    Lit.:

    vilici servi longe plus imputant seminis jacti quam quod severint,

    Col. 1, 7 fin.:

    sumptus alicui... viatica et vecturas,

    Dig. 17, 2, 52, § 15:

    in quartam hereditatis imputantur res, quas jure hereditario capit,

    ib. 35, 2, 90:

    haec in numerum trium tutelarum,

    ib. 23, 2, 61.—
    II.
    Trop., to enter into the account, to reckon, attribute as a merit or a fault to one's self or another; to make a boast of, to credit to, to charge, ascribe, impute to (for the Ciceron. assignare, ascribere): fatum dies imputat, Sen. de Ira, 3, 42; cf. Mart. 5, 20, 13:

    hoc non imputo in solutum,

    Sen. Ep. 8 fin.:

    gaudent muneribus, sed nec data imputant, nec acceptis obligantur,

    Tac. G. 21:

    noli imputare vanum beneficium mihi,

    Phaedr. 1, 22, 8; cf. Sen. Tranq. 6:

    huic (Masinissae) imputari victum Hannibalem, huic captum Syphacem, huic Carthaginem deletam,

    Just. 38, 6:

    alii transeunt quaedam imputantque quod transeant,

    Plin. Ep. 8, 21, 4; cf. Suet. Tib. 53:

    ipsum sibi eripere tot beneficiorum occasiones, tam numerosam obligandi imputandique materiam,

    Plin. Pan. 39, 3; so absol.:

    cum quidam crimen ultro faterentur, nonnulli etiam imputarent,

    made a merit of it, Suet. Ner. 36: saevit enim natumque objectat et imputat illis, charges upon them ( his son ' s fate), Ov. M. 2, 400:

    mortem senioribus imputat annis,

    id. ib. 15, 470:

    rebellandi tempus Atheniensibus,

    Vell. 2, 23, 4:

    an ei caedes imputanda sit, a quo jurgium coepit?

    Quint. 5, 10, 72:

    suum exsilium rei publicae imputaturus,

    Sen. Ep. 86:

    prospera omnes sibi vindicant, adversa uni imputantur,

    Tac. Agr. 27:

    alicui moras belli aut causas rebellandi,

    id. ib. 34; id. H. 4, 14 fin.:

    culpam nostram illi,

    Plin. 18, 1, 1, § 2:

    et tibi scilicet, qui requisisti, imputabis, si digna ne epistula quidem videbuntur,

    Plin. Ep. 6, 20 fin.:

    sibi imputent cur minus idoneum fidejussorem acceperint,

    Dig. 42, 7, 1:

    imputet ipse deus nectar mihi, fiet acetum,

    may assign, give, Mart. 12, 48, 13:

    otia parva nobis,

    id. 4, 83, 2:

    hoc solum erit certamen, quis mihi plurimum imputet,

    Tac. H. 1, 38.

    Lewis & Short latin dictionary > inputo

  • 7 deduco

    dē-dūco, xi, ctum ( imper.:

    deduc,

    Cic. Rep. 1, 21, 34;

    old form, deduce,

    Ter. Eun. 3, 3, 32), 3, v. a., to lead or bring away, to lead, fetch, bring or draw down (for syn. cf.: duco, comitor, prosequor, persequor, stipo, sequor, consequor—freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    a.
    Not designating a limit:

    atomos de via,

    to turn from a straight course, Cic. Fat. 9, 18:

    eum concionari conantem de rostris,

    Caes. B. C. 3, 21, 3:

    pedes de lecto,

    Plaut. Curc. 2, 3, 82:

    suos clam ex agris,

    Caes. B. G. 4, 30 fin.; so,

    aliquem ex ultimis gentibus,

    Cic. Phil. 13, 13:

    lunam e curru,

    Tib. 1, 8, 21; cf.

    the foll.: summā vestem deduxit ab orā,

    Ov. M. 3, 480:

    cantando rigidas deducere montibus ornos,

    Verg. E. 6, 71: lunam caelo id. ib. 8, 69; cf.:

    lunam cursu,

    Ov. H. 6, 85:

    hunc caelo,

    id. F. 3, 317:

    dominam Ditis thalamo,

    Verg. A. 6, 397:

    tota carbasa malo,

    i. e. to spread, unfurl, by letting down, Ov. M. 11, 477; cf.

    the foll.: febres corpore,

    Hor. Ep. 1, 2, 48:

    inde boves,

    Ov. M. 6, 322:

    transfuga duci se ad consules jubet deductusque traditurum urbem promittit,

    Liv. 9, 24:

    Ubiis imperat, ut pecora deducant suaque omnia ex agris in oppida conferant,

    Caes. B. G. 6, 10, 2; cf. Liv. 21, 37: rivos, i. e. to clear out, cleanse ( = detergere, Macr. Sat. 3, 3; Col. 2, 22, 3), Verg. G. 1, 269 Heyne ad loc.; cf.:

    aqua Albana deducta ad utilitatem agri suburbani,

    conducted off, Cic. Div. 2, 32, 69, and v. the foll.:

    lunam,

    Prop. 1, 1, 19; cf.

    Jovem,

    the sun, Hor. Epod. 13, 2:

    crines pectine,

    to comb, Ov. M. 4, 311; cf.:

    caesariem barbae dextrā,

    id. ib. 15, 656:

    vela,

    id. ib. 3, 663:

    sive aliquis molli deducit candida gestu Brachia,

    moves, Prop. 2, 22 (3, 15), 5 (al. diducit); imitated by Stat. Silv. 3, 5, 66 (al. diducit) et saep.—
    b.
    Stating the limit:

    cito hunc deduc ad militem,

    Ter. Eun. 3, 3, 32:

    aliquem ad aliquem,

    id. ib. 4, 4, 10; Cic. Lael. 1; Caes. B. G. 7, 28 fin.; id. B. C. 1, 18, 3; Sall. J. 113 fin. et saep.:

    juvenem ad altos currus,

    Ov. M. 2, 106:

    suas vestes humero ad pectora,

    Ov. M. 6, 405; cf.:

    manum ad imum ventrem,

    Quint. 11, 3, 112 et saep.:

    impedimenta in proximum collem,

    Caes. B. G. 7, 68, 2:

    aquam in vias,

    Cato R. R. 155; Ov. M. 1, 582:

    aliquem in conspectum (Caesaris),

    Caes. B. C. 1, 22, 2:

    aliquem in arcem,

    Liv. 1, 18; id. 1, 58:

    aliquem in carcerem,

    Sall. C. 55:

    in arenam,

    Suet. Calig. 35: levis deducet pondere fratres, will bring down (the scale), Grat. Cyn. 292. —
    B.
    In partic.
    I.
    Milit. t. t., to draw off, lead off, withdraw troops from a place; to lead, conduct, bring to a place: praesidia de locis, Sisenna ap. Non. 289, 15; so with de, Plaut. Am. 1, 1, 60; Caes. B. G. 5, 51, 2; Cic. Att. 7, 14 al.:

    exercitum ex his regionibus,

    Caes. B. G. 1, 44, 19; so with ex, id. ib. 7, 87, 4 fin.; 7, 81 fin.; id. B. C. 1, 12, 3 al.:

    legionem ab opere,

    id. ib. 3, 69; so with ab, id. ib. 2, 26, 3; Liv. 34, 35 al.:

    deducta Orico legione,

    Caes. B. C. 3, 34:

    exercitum finibus Attali,

    Liv. 32, 27: deducto exercitu, Caes. B. G. 6, 43, 3; 7, 20, 11; id. B. C. 3, 39 al.; cf. Oud. ad Caes. B. G. 2, 33, 2:

    milites ad Ciceronem,

    Caes. B. G. 5, 27, 9:

    tres in arcem cohortes praesidio,

    id. B. C. 3, 19, 5:

    a Flacco inter ceteros, quos virtutis causa secum ex provincia ad triumphum deducebat, deductus sum,

    Liv. 42, 34:

    copias ex locis superioribus in campum deducit,

    Caes. B. C. 2, 40 fin.:

    legionibus in hiberna deductis,

    id. B. G. 2, 35, 3; so,

    in hiberna,

    Liv. 26, 20; 43, 9:

    in interiorem Galliam,

    Caes. B. G. 2, 2; cf.

    in Menapios,

    id. ib. 4, 22, 5:

    in proxima municipia,

    id. B. C. 1, 32:

    in hiberna in Sequanos,

    id. B. G. 1, 54, 2:

    in aciem,

    Liv. 3, 62:

    praesidia eo,

    Caes. B. C. 2, 18, 5:

    neque more militari vigiliae deducebantur,

    Sall. Jug. 44, 5; id. C. 59, 1. —
    2.
    Pub. law t. t., to lead forth, conduct a colony to a place:

    coloni, qui lege Julia Capuam deducti erant,

    Caes. B. C. 1, 14, 4; cf. Suet. Caes. 81:

    colonos in aliquem locum,

    id. ib. 28:

    coloniam in aliquem locum,

    Cic. Rep. 2, 3; 2, 4; Liv. 10, 1; 10, 13; 34, 45 (repeatedly); Suet. Tib. 4 al.:

    Aquileia colonia Latina eo anno in agro Gallorum est deducta,

    Liv. 40, 34; cf.:

    in colonia Capua deducti,

    Suet. Caes. 81:

    ut emantur agri a privatis, quo plebs publice deducatur,

    Cic. Agr. 2, 25; cf. id. ib. 2, 26;

    2, 34, 92: triumvir coloniis deducendis,

    Sall. J. 42; cf. Liv. 9, 46; 9, 28; Suet. Aug. 46 al.— Absol.:

    deductis olim et nobiscum per conubium sociatis, haec patria est,

    Tac. H. 4, 65. —
    3.
    Nautical t. t.
    a.
    To draw out a ship from the docks:

    ex navalibus eorum unam (navem) deducit,

    Caes. B. C. 2, 3, 2:

    deducunt socii naves,

    Verg. A. 3, 71.—Hence far more freq. meton., like the Gr. kathelkein, to draw down a ship from the stocks into the sea; to launch, Liv. 21, 17; 41, 9; Caes. B. G. 7, 60:

    neque multum abesse (naves) ab eo, quin paucis diebus deduci possent,

    id. ib. 5, 2, 2:

    naves,

    id. ib. 5, 23, 2:

    classem,

    Liv. 36, 41 al.:

    naves litore,

    Verg. A. 4, 398:

    carinas,

    Ov. M. 6, 144; 8, 104 et saep.—
    b.
    Rarely for subducere and the Gr. katagein, to draw a ship into port:

    onerarias naves in portum deducunt,

    Caes. B. C. 1, 36, 2:

    in portum,

    Petr. 101, 8.—
    4.
    Weavers' t. t., to draw out, spin out the thread, yarn:

    dextera tum leviter deducens fila, Catull. 64, 313: filum,

    Ov. M. 4, 36; id. Am. 1, 14, 7; id. H. 9, 77.—Hence, meton., to prepare a web, to weave:

    vetus in tela deducitur argumentum,

    is interwoven, represented in weaving, Ov. M. 6, 69.—
    5.
    t. t. of common life, to lead out, conduct, escort, accompany a person out of the house, as a mark of respect or for protection:

    haec ipsa sunt honorabilia... assurgi, deduci, reduci,

    Cic. de Sen. 18, 63:

    cum magna multitudo optimorum virorum et civium me de domo deduceret,

    id. Fam. 10, 12, 2; Suet. Aug. 29:

    ne deducendi sui causa populum de foro abduceret,

    Liv. 23, 23 fin.; cf. Tac. A. 3, 14:

    a quibus (sc. equitibus Rom.) si domus nostra celebratur, si interdum ad forum deducimur, etc.,

    Cic. Mur. 34.—
    b.
    Esp., to conduct a young man to a public teacher:

    dicam hunc a patre continuo ad me esse deductum,

    Cic. Cael. 4, 9; id. Lael. 1, 1; Tac. Dial. 34; Quint. 12, 11, 6; cf. ephebum in gymnasium, Petron. 85, 3.—
    c.
    Aliquam alicui, ad aliquem, to lead, conduct a bride (from her father's house) to her husband (cf. denubo):

    bona uxor si ea deducta est usquam cuiquam gentium,

    Plaut. Mil. 3, 1, 90; cf.

    Catull. 68, 143: virginem juveni marito,

    Tib. 3, 4, 31:

    uni nuptam, ad quem virgo deducta sit,

    Liv. 10, 23:

    nullo exemplo deductae in domum patrui fratris filiae,

    Tac. A. 12, 5; so,

    in domum,

    id. ib. 14, 63; so of the bridegroom himself, to take home the bride:

    domum in cubiculum,

    Ter. Ad. 4, 5, 60:

    uxorem domum,

    id. Hec. 1, 2, 60:

    quo primum virgo quaeque deducta est,

    Caes. B. G. 5, 14 fin.—Absol.:

    eas velut auspicibus nobilissimis populis deductas esse,

    Liv. 42, 12, 4; cf. Prop. 4 (5), 3, 13.—
    (β).
    In a dishonorable sense, to bring one a concubine, Plaut. Casin. 2, 8, 36; Cic. Verr. 2, 3, 34; Suet. Calig. 25; id. Caes. 50; id. Ner. 28; cf. also the foll., no. 7.—
    d.
    To lead about in a public procession, Suet. Tib. 17 fin.:

    invidens privata deduci superbo non humilis mulier triumpho,

    Hor. Od. 1, 37, 31:

    tensas,

    Suet. Aug. 43; id. Vesp. 5.—
    e.
    Hence, to drive out, expel = expellere: Arsinoen ex regno, Auct. B. [p. 527] Alex. 33:

    ex possessione,

    Liv. 34, 58, 6. —
    6.
    Jurid. t. t.
    a.
    Aliquem de fundo, to lead away a person from a disputed possession in the presence of witnesses (with or without force: the latter moribus, the former vi solida), in order to procure him the right of action (this was a symbolic procedure preparatory to an action): appellat Fabius, ut aut ipse Tullium deduceret aut ab eo deduceretur. Dicit deducturum se Tullius, etc., Cic. pro Tull. Fragm. § 20; id. Agr. 2, 26, 68;

    placuit Caecinae constituere, quo die in rem praesentem veniretur, et de fundo Caecina moribus deduceretur, etc.,

    id. Caecin. 7, 20.—
    b.
    To bring before a tribunal as a witness:

    multi boni ad hoc judicium deducti non sunt,

    Cic. Flac. 4, 9.—
    c.
    To bring to trial:

    lis ad forum deducta est,

    Phaedr. 3, 13, 3. —
    7.
    With the accessory idea of diminution, to withdraw, deduct, subtract, diminish:

    cibum,

    Ter. Eun. 2, 3, 23. And as a mercantile t. t.:

    addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fiat,

    Cic. Off. 1, 18, 59:

    ut centum nummi deducerentur,

    id. Leg. 2, 21, 53; cf. Cato R. R. 144 sq.:

    de capite deducite, quod usuris pernumeratum est,

    Liv. 6, 15; cf. Suet. Caes. 42 et saep.—Hence in a double sense: Tertia deducta est (in allusion to the meaning, no. 5, c. b), Suet. Caes. 50; cf. the same account in Macr. S. 2, 2.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to bring down, bring or lead away, withdraw, bring, lead: quare, si placet, deduc orationem tuam de coelo ad haec citeriora, Cic. Fragm. ap. Non. 85, 20, and 289, 9:

    licet enim contrahere universitatem generis humani, eamque gradatim ad pauciores, postremo deducere in singulos,

    id. N. D. 2, 65 fin.:

    aliquem de animi lenitate,

    id. Cat. 2, 13; cf.:

    aliquem de animi pravitate,

    Q. Cic. Pet. Cons. 10 fin.:

    aliquem de sententia,

    Cic. Brut. 25 fin.:

    aliquem de fide,

    id. Verr. 1, 9, 25 et saep.:

    perterritos a timore,

    id. N. D. 2, 59, 148:

    aliquem a tristitia, ab acerbitate,

    id. de Or. 2, 83 fin.:

    aliquem ab humanitate, a pietate, a religione,

    id. Verr. 2, 4, 6 (for which, shortly before, abducere):

    aliquem a vera accusatione,

    id. ib. 2, 1, 6 fin.; id. Fam. 1, 1, 2 et saep.:

    voluntates impellere quo velit, unde autem velit deducere,

    Cic. de Or. 1, 8, 30:

    mos unde deductus,

    derived, Hor. Od. 4, 4, 19; cf.:

    nomen ab Anco,

    Ov. F. 6, 803:

    quae tandem ea est disciplina, ad quam me deducas,

    Cic. Acad. 2, 36:

    aliquem ad fletum misericordiamque,

    id. de Or. 2, 45, 189:

    aliquem ad eam sententiam,

    Caes. B. G. 2, 10, 5; 6, 10, 2:

    rem ad arma,

    id. B. C. 1, 4 fin.; cf.:

    rem ad otium,

    id. ib. 1, 5 fin.:

    plura argumenta ad unum effectum,

    Quint. 9, 2, 103 et saep.:

    quam in fortunam quamque in amplitudinem deduxisset (Aeduos),

    Caes. B. G. 7, 54, 3; so,

    aliquem in eum casum,

    id. ib. 2, 31, 6:

    aliquem in periculum,

    id. ib. 7, 50, 4: Quint. 4, 2, 12; cf.:

    rem in summum periculum,

    Caes. B. G. 5, 31; id. B. C. 1, 19, 3:

    rem in controversiam,

    id. B. G. 7, 63, 5:

    aliquem in causam,

    Liv. 36, 5:

    in societatem belli,

    id. 36, 7 et saep.:

    huc jam deduxerat rem, ut, etc.,

    Caes. B. C. 1, 62; so,

    rem huc, ut, etc.,

    id. ib. 1, 86, 3:

    deduxisti totam hanc rem in duo genera solum causarum, caetera innumerabilia exercitationi reliquisti,

    have brought, reduced, Cic. de Or. 2, 17, 71; id. Cat. 2, 2, 4; cf.:

    rem in eum locum, ut, etc.,

    id. Fam. 16, 12:

    quem in locum,

    id. ib. 4, 2, 3:

    ergo huc universa causa deducitur, utrum, etc.,

    id. Rosc. Com. 12, 34:

    rerum divisio in duos articulos deducitur,

    Gai. Inst. 2, 2:

    audi, quo rem deducam,

    what I aim at, what I have in view, to what conclusion I will bring the matter, Hor. S. 1, 1, 15:

    Aeolium carmen ad Italos modos,

    transfer, transplant, id. Od. 3, 30, 14; cf.:

    in patriam deducere musas,

    Verg. G. 3, 10. —
    B.
    In partic.
    1.
    To mislead, seduce, entice, induce, bring one to an opinion (rare):

    adolescentibus et oratione magistratus et praemio deductis,

    Caes. B. G. 7, 37, 6; id. B. C. 1, 7, 1:

    sibi esse facile, Seuthen regem Thracum deducere, ut, etc.,

    Nep. Alcib. 8:

    aliquem vero,

    from the truth, Lucr. 1, 370.—
    2.
    To spin out a literary composition, like a thread, i. e. to elaborate, prepare, compose ( poet., and in post-Aug. prose):

    tenui deducta poëmata filo,

    Hor. Ep. 2, 1, 225:

    mille die versus,

    id. Sat. 2, 1, 4; Ov. Pont. 1, 5, 13:

    carmina,

    id. Tr. 1, 1, 39; cf. id. ib. 5, 1, 71: nihil expositum, Juv. 7, 54:

    commentarios,

    Quint. 3, 6, 59:

    oratio deducta atque circumlata,

    finely spun out, id. 4, 1, 60 al.:

    primaque ab origine mundi ad mea perpetuum deducite tempora carmen,

    Ov. M. 1, 3; cf. id. Tr. 2, 560; Hor. A. P. 129:

    opus,

    Manil. 1, 3. —
    3.
    (Another figure borrowed from spinning.) To make finer, thinner, weaker; to attenuate: vocem deducas oportet, ut mulieris videantur verba, Pompon. ap. Macr. Sat. 6, 4: "Odusseus" ad "Ulixem" deductus est, Quint. 1, 4, 16; cf. P. a. B.—
    4.
    To derive (of the origin of words):

    nomen Christianorum a Christo deducitur,

    Tert. adv. Marc. 4, 14;

    id. de Virg. vel. 5: diximus nomen religionis a vinculo pietatis esse deductum,

    Lact. 4, 28, 12; cf.:

    sed et Pharnacion (cognominatur) a Pharnace rege deductum,

    Plin. 25, 4, 14, § 33.—
    5.
    To remove, cure, of physical evils:

    brassica de capite omnia deducet et sanum faciet,

    Cato R. R. 157, 6:

    corpore febres, animo curas,

    Hor. Ep. 1, 2, 48; Cic. Fin. 5, 17, 47.—
    6.
    To bring down (late Lat.):

    deducis ad inferos,

    i. e. to death, Vulg. Tobiae, 13, 2; id. Gen. 42, 38; id. 1 Reg. 2, 6.—
    7.
    Law t. t., to withhold:

    cum in mancipanda proprietate (usus fructus) deducatur,

    Gai. Inst. 2, 33.—Hence,

    Lewis & Short latin dictionary > deduco

  • 8 defero

    dē-fĕro, tŭli, lātum, ferre, v. a., to bear or bring away a thing from a place; to bear, carry, bring down.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    1.
    Without stating the terminus (not very freq.):

    roseam Auroram per oras Aetheris,

    Lucr. 5, 656; 5, 273; 6, 639:

    Rhodanus amnis segnem deferens Ararim,

    Plin. 3, 4, 5, § 33; 6, 27, 31, § 136; Ov. M. 9, 117;

    ex Helicone coronam,

    Lucr. 1, 119:

    ramalia arida tecto,

    Ov. M. 8, 646. — Absol.:

    flumina liquida ac deferentia,

    Plin. Pan. 82 med. —Far more freq.,
    2.
    Indicating the terminus (by ad, in, an adv. of place, the dat., etc.):

    literas ad Caesarem,

    Caes. B. G. 5, 45, 3:

    epistolam ad Ciceronem,

    id. ib. 5, 48, 3 and 8; cf.:

    mandata ad aliquem,

    id. B. C. 1, 9; 3, 22:

    aurum ad gnatum suum,

    Plaut. Trin. 4, 2, 115; cf. id. Truc. 2, 5, 64; Ter. Heaut. 4, 6, 18;

    natos ad flumina,

    Verg. A. 9, 604:

    Germani ad castra Romanorum delati,

    Caes. B. G. 6, 42 fin. et saep.:

    semen quod ex arbore per surculos defertur in terram,

    Varr. R. R. 1, 40, 4:

    aurum et omnia ornamenta sua in aerarium,

    Liv. 5, 25:

    aedes in planum et colli subicere,

    id. 2, 7: cf. Cic. Rep. 2, 31:

    ferrum in pectus,

    Tac. A. 1, 35:

    castra in viam,

    Liv. 22, 15:

    aciem in campos,

    id. 9, 37:

    in praeceps deferri,

    id. 5, 47; cf. id. 44, 5; Quint. 1, 12, 10:

    praeceps in undas deferar,

    Verg. E. 8, 60; Ov. F. 6, 228:

    in vicum,

    Hor. Ep. 2, 1, 269 et saep.:

    hunc sub aequora,

    i. e. submerge, Ov. M. 14, 601:

    quasdam (virgines) ex plebe homines domos deferebant,

    Liv. 1, 9:

    si forte eo (sc. Demetriadem) deferret fuga regem,

    id. 36, 20:

    quo pennis delata sit ales,

    Lucr. 6, 822:

    cum pallam mihi Detulisti,

    Plaut. Men. 2, 3, 42; so,

    epistolas alicui,

    id. Trin. 4, 2, 109 et saep.
    B.
    In partic.
    1.
    Naut. t. t., to drive away, drive down, drive a ship, or those on board a ship, to any place:

    onerariae duae paullo infra delatae sunt,

    Caes. B. G. 4, 36 fin.; id. B. C. 3, 30:

    una (navis) delata Oricum,

    id. ib. 3, 14, 2:

    (Labienus) longius delatus aestu, etc.,

    id. B. G. 5, 8, 2:

    quem cum ex alto ignotas ad terras tempestas et in desertum litus detulisset,

    Cic. Rep. 1, 17 fin.; cf. id. Ac. 2, 3, 8.—
    b.
    Rarely in gen., to bring, convey to any place (as a ship, its passengers):

    e portu navis huc nos dormientes detulit,

    Plaut. Am. 2, 2, 69.—
    2.
    Mercant. t. t., to bring to market, to sell (post-Aug.):

    nexos maniplos,

    Col. 10, 315: pallium. Petr. 12, 2:

    videamus hoc, quod concupiscimus, quanti deferatur,

    Sen. Ep. 42.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to bring:

    redde harmoniaī Nomen, ab organicis alto delatum Heliconi,

    brought, Lucr. 3, 133; 5, 65:

    (Alexander) eadem fortunae pignora in discrimen detulisset,

    Liv. 9, 18 fin.; cf.:

    fabulas in certamen,

    Quint. 10, 1, 66: hac re ad consilium delata, having been taken into consideration, Caes. B. G. 3, 23 fin.; so,

    rem ad consilium,

    id. ib. 5, 28, 2:

    qui ad agendum nihil cogitati detulerit,

    Quint. 4, 5, 2:

    (poëta) si foret hoc nostrum delatus in aevum, Detereret sibi multa,

    Hor. S. 1, 10, 68. —
    B.
    With particular accessory notions.
    1.
    To bring, give to one, grant, confer upon, allot, to offer to any one, transfer, deliver (for syn. v. do—very freq.).
    (α).
    Aliquid ad aliquem:

    ad hunc totius belli summam omnium voluntate deferri,

    Caes. B. G. 2, 4, 7:

    imperium ad aliquem,

    id. ib. 6, 2; 7, 4, 6; Cic. Leg. 3, 2; id. Lig. 1, 3:

    omnem rem ad Pompeium,

    id. Fam. 1, 1; cf.:

    omnia ad unum,

    id. de Imp. Pomp. 23, 67:

    causam ad Galbam,

    id. Brut. 22, 86:

    primas ad aliquem,

    id. N. D. 1, 6, 15 et saep.—
    (β).
    Aliquid alicui:

    sibi a Caesare regnum civitatis deferri,

    Caes. B. G. 5, 6, 2; Fasti ap. Cic. Phil. 2, 34, 87; cf.:

    regnum et diadema uni,

    Hor. Od. 2, 2, 22:

    fasces indigno,

    id. Ep. 1, 16, 34:

    praemium dignitatis alicui (opp. denegare),

    Cic. Fl. 1:

    ultro ei legationem (opp. denegare),

    id. Fam. 13, 55; cf. id. ib. 4, 13:

    palmam alicujus rei Crasso,

    id. de Or. 2, 56; cf. Liv. 7, 13; Quint. 10, 1, 53:

    omnem ei auctoritatem,

    Cic. Fl. 6, 14:

    pacem hostibus,

    Liv. 23, 13:

    Octaviam neptem condicionem,

    Suet. Caes. 27 et saep. —
    (γ).
    With acc. alone, or absol.:

    jusjurandum,

    to tender an oath, Quint. 5, 6, 6; cf. ib. § 3 and § 4;

    si quid petet, ultro defer,

    Hor. Ep. 1, 12, 23 et saep.—
    2.
    To bring or give an account of, to report, announce, signify, state (for syn. v. declaro init.

    very freq.): qui nostra consilia ad adversarios deferat,

    Cic. Clu. 52; so,

    aliquid ad aliquem,

    id. Mil. 9 fin.; id. Cat. 3, 3, 7; Caes. B. G. 2, 17, 4; 5, 25, 4 et saep.:

    ut (haec) per eos ad Caesarem deferrentur,

    id. ib. 7, 17 fin.; so with per, id. B. C. 3, 30, 6; 3, 63, 5 al.:

    qui ad Caesarem detulerint delaturive sint, me poenitere consilii mei,

    Cic. Att. 11, 7, 5; so with acc. and inf., id. Verr. 2, 5, 62; Verg. A. 4, 299 al.—
    b.
    Legal t. t.: nomen, and post-Aug., aliquem, to indict, impeach, accuse before the pretor, as plaintiff or informer (for syn. cf.:

    denuntio, indico): nomen alicujus de parricidio,

    Cic. Rosc. Am. 10, 28:

    nomen amici mei de ambitu,

    id. Cael. 31, 76; id. Rosc. Am. 23; nomen suo familiari (dat.) eadem de re, id. ib. 23:

    nomen tibi,

    id. Pis. 33, 82; cf.:

    illi nonnihil tamen in deferendo nomine secuti,

    id. Rosc. Am. 3, 8:

    ad deferendos reos praemio duci,

    Quint. 12, 7, 3:

    reos ad praetorem,

    Tac. A. 14, 41:

    reos ejusdem criminis detulerunt,

    Quint. 11, 1, 79; cf.:

    defertur majestatis,

    Tac. A. 14, 48 (v. Draeger ad loc.):

    adulterii,

    id. ib. 4, 42:

    impietatis in principem,

    id. ib. 6, 47:

    Drusus defertur moliri res novas,

    id. ib. 2, 27; cf.:

    defertur simulavisse partum,

    ib. 3, 22:

    ad deferenda de Perseo crimina,

    Liv. 42, 11; cf. Quint. 4, 2, 98; cf.

    also: et cum occiderentur, detuli sententiam,

    voted to condemn, Vulg. Act. 26, 10. — Absol.:

    et minari et deferre etiam non orator potest,

    Quint. 4, 1, 22.—Of denouncing:

    quae apud vos de me deferunt,

    Cic. Agr. 3, 1.—
    c.
    Pub. law t. t.
    (α).
    Aliquid ad aerarium, and more freq. simply aliquid, to give in at the Aerarium:

    horum nomina ad aerarium detulisset,

    Cic. Phil. 5, 5 fin.:

    quamquam rationes deferre properarim (for which referre is repeatedly used just before),

    Cic. Fam. 5, 20, 3.—Hence of persons, to recommend them for future consideration and reward, for their services to the state:

    in beneficiis ad aerarium delatus est,

    Cic. Arch. 5 fin.; id. Fam. 5, 20, 7; id. Balb. 28; id. Att. 5, 7:

    senatus consultum factum ad aerarium deferre,

    the public archives, Liv. 39, 4, 8; Tac. A. 3, 51; 13, 28; Suet. Aug. 94, 3.—
    (β).
    Deferre in censum, to report any thing for assessment, to return one's property to the censors:

    mille quingentum aeris in censum,

    Gell. 16, 10, 10;

    for which, deferre censum,

    Plin. 7, 48, 49, § 159; Tac. A. 6, 41.— Pass. in mid. force:

    deferri in censum,

    to report one's self for assessment, Eutr. 1, 7.—
    3.
    To ascribe, Amm. 14, 6, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > defero

  • 9 effero

    1.
    ef-fĕro or ecfĕro (cf. Neue, Formenl. 2, 766), extŭli, ēlatum, efferre or ecferre, v. a., to bring or carry out, to bring forth (very freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    ex navi,

    Plaut. Am. 2, 1, 82; cf.

    tela, etc., ex aedibus Cethegi,

    Cic. Cat. 3, 3 fin.:

    argentum jubeo jam intus efferri foras,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 62; cf. id. ib. 4, 9, 127; id. Most. 2, 1, 58; id. Mil. 4, 8, 4:

    argentum ad aliquem,

    id. Epid. 5, 1, 27; id. Truc. 3, 1, 16:

    machaeram huc,

    id. Mil. 2, 5, 53; cf. id. Stich. 2, 2, 28:

    puerum extra aedes usquam,

    Ter. Hec. 4, 1, 48:

    cistellam domo,

    id. Eun. 4, 6, 15; cf.:

    cibaria sibi quemque domo,

    Caes. B. G. 1, 5, 3:

    frumentum ab Ilerda,

    id. B. C. 1, 78, 1:

    piscem de custodia,

    Col. 8, 17 fin.:

    litteras,

    Caes. B. G. 5, 45, 4:

    mucronem,

    Cic. Cat. 2, 1, 2; cf.:

    vexilla, signa, arma (e castris, extra fines, etc.),

    Liv. 10, 19; 27, 2; 29, 21; Tac. H. 3, 31 al.:

    ferrum a latere deripuit, elatumque deferebat in pectus,

    id. A. 1, 35 fin.: Colchis pedem, Enn. ap. Non. 297, 20; so,

    pedem,

    Verg. A. 2, 657; cf.

    pedem aedibus,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 19:

    pedem portā,

    Cic. Att. 6, 8, 5; 7, 2, 6; Suet. Tib. 38:

    pedem quoquam,

    Plaut. Capt. 2, 3, 97:

    se hinc (ignis),

    Lucr. 6, 89 and 385:

    se vallo (equus),

    Tac. A. 15, 7:

    Furium longius extulit cursus,

    Liv. 3, 5; cf.:

    Messium impetus per hostes extulit,

    id. 4, 29.—
    B.
    In partic.
    1.
    Like the Gr. ekpherô, to carry out (of the house) for burial, to bear to the grave, to bury (cf.: cremo, humo, sepelio, prosequor): optumum'st Loces illum efferendum;

    nam jam credo mortuus est,

    Plaut. Aul. 3, 6, 32; id. Most. 4, 3, 8 sqq.; Ter. And. 1, 1, 90 Don. and Ruhnk.; 1, 1, 101; Cic. N. D. 3, 32, 80; Nep. Att. 17; Liv. 2, 33; 3, 18 fin.; Quint. 8, 5, 21; Suet. Aug. 99; Hor. S. 2, 5, 85; Vulg. Luc. 7, 12.—
    b.
    Transf.: meo unius funere elata populi Romani esset res publica, carried to burial, i. e. overthrown, destroyed, Liv. 28, 28; 24, 22; 31, 29.—
    2.
    Of a fruit-bearing soil, to bring forth, bear, produce:

    id, quod agri efferant,

    Cic. Rep. 2, 4 fin.; id. Brut. 4, 16; cf. also id. Verr. 2, 3, 47 fin.; 86 al.—
    b.
    Transf.:

    ea, quae efferant aliquid ex sese, perfectiores habere naturas quam, etc.,

    Cic. N. D. 2, 33 fin.; cf. Quint. 10, 1, 109; poet.:

    (Italia) genus acre virum,

    Verg. G. 2, 169.—
    3.
    Of motion in an upward direction (cf.: erigo and educo, II. B. 1.), to lift up, elevate, raise, exalt, Lucil. ap. Non. 297, 25:

    aliquem in murum,

    Caes. B. G. 7, 47 fin.:

    pars operis in altitudinem turris elata,

    id. B. C. 2, 8 fin.; cf. Quint. 11, 3, 103; and Suet. Calig. 32:

    corvus e conspectu elatus,

    Liv. 7, 26:

    pulvis elatus,

    id. 4, 33:

    elata super capita scuta,

    Tac. H. 3, 27: jubar (luna), Petron. Poët. 89, 2, 54; poet.:

    caput Auctumnus agris extulit,

    Hor. Epod. 2, 18.
    II.
    Trop.
    A.
    To set forth, spread abroad, utter, publish, proclaim:

    clamorem,

    to raise, Plaut. Am. 1, 1, 73:

    quod neque in vulgum disciplinam efferri velint, neque, etc.,

    Caes. B. G. 6, 14, 4; cf. Plin. 2, 12, 9:

    vocem ejus in vulgus,

    Tac. A. 12, 21:

    tuum peccatum foras,

    Ter. Phorm. 5, 7, 65 Ruhnk.:

    hoc foras,

    Cic. Phil. 10, 3; so,

    clandestina consilia,

    Caes. B. G. 7, 1, 6:

    rem,

    id. ib. 7, 2, 2:

    has meas ineptias,

    Cic. de Or. 1, 24, 111:

    divinitus dicta,

    id. ib. 3, 1 fin. et saep.—With a rel. clause:

    posteaquam in volgus militum elatum est, qua arrogantia in colloquio Ariovistus usus, etc.,

    Caes. B. G. 1, 46, 4.—
    2.
    In partic., of speech, to utter, pronounce, express, declare:

    verbum de verbo expressum extulit,

    Ter. Ad. prol. 11:

    ut verba inter se ra tione conjuncta sententiam efferant,

    Varr. L. L. 8, § 1 Müll.:

    si graves sententiae inconditis verbis efferuntur,

    Cic. Or. 44, 150; cf. Quint. 9, 4, 13:

    quae incisim aut membratim efferuntur, ea, etc.,

    Cic. Or. 67; cf. Quint. 9, 4, 33; 8, 3, 40; 10, 2, 17: pleraque utroque modo efferuntur, luxuriatur, luxuriat, etc., id. 9, 3, 7; cf. id. 1, 5, 16; 64; 2, 14, 2.—
    B.
    In the pass., qs. to be carried out of one's self by passions, feelings, etc.; to be carried away, transported, hurried away: usque adeo studio atque odio illius efferor ira, Lucil. ap. Cic. Tusc. 4, 21 fin.; so,

    studio,

    Cic. de Sen. 23, 83; id. Att. 1, 8, 2; id. N. D. 1, 20 fin.; Caes. B. C. 1, 45, 2; cf.

    cupiditate,

    Cic. Div. 1, 24, 49:

    vi naturae atque ingenii,

    id. Mur. 31, 65:

    laetitia,

    id. Deiot. 9, 26 (cf. act.:

    comitia ista praeclara, quae me laetitia extulerunt,

    id. Fam. 2, 10):

    incredibili gaudio,

    id. Fam. 10, 12, 2; cf. id. Rep. 3, 30; Suet. Caes. 22:

    voluptate canendi ac saltandi,

    id. Calig. 54:

    popularitate,

    id. Ner. 53.—
    C.
    (Acc. to I. B. 3.) To raise, elevate, exalt:

    pretia alicujus rei,

    Varr. R. R. 3, 6 fin.:

    quorum animi altius se extulerunt,

    Cic. Rep. 3, 3:

    aliquem ad summum imperium per omnes honorum gradus,

    id. Cat. 1, 11, 28; cf.:

    aliquem supra leges,

    Tac. A. 2, 34; and:

    aliquem geminatis consulatibus,

    id. ib. 1, 3; cf. also id. ib. 4, 40:

    aliquem pecunia aut honore,

    Sall. J. 49, 4:

    patriam demersam extuli,

    Cic. Sull. 31, 87; cf. Nep. Dion. 6; Cic. Prov. Cons. 14, 34:

    aliquem maximis laudibus,

    id. Off. 2, 10, 36; cf. Caes. B. C. 3, 87:

    aliquem summis laudibus ad caelum,

    Cic. Fam. 9, 14; cf. Nep. Dion. 7 fin.:

    aliquid maximis laudibus,

    Cic. Lael. 7, 24:

    aliquem laudibus,

    Tac. A. 3, 72:

    aliquem verbis,

    Cic. de Or. 3, 14, 52:

    aliquid versibus,

    id. Rep. 1, 14;

    and simply aliquid,

    id. Verr. 2, 4, 56; Tac. A. 2, 63:

    aliquem in summum odium,

    id. H. 4, 42; cf.:

    rem in summam invidiam,

    Quint. 8, 4, 19.—
    2.
    In partic., with se, to raise, elevate one's self; to rise, advance (cf.:

    appareo, eluceo, exsisto): cum (virtus) se extulit et ostendit suum lumen,

    Cic. Lael. 27; cf.

    so with a figure borrowed from the heavenly bodies: qua in urbe (Athenis) primum se orator extulit,

    id. Brut. 7, 26:

    volo se efferat in adolescente fecunditas,

    id. de Or. 2, 21.—
    b.
    In a bad sense, with se, or in the [p. 629] pass., to lift up one's self, to carry one's self high; to be puffed up, haughty, proud on account of any thing (the figure being borrowed from a prancing horse; cf. Liv. 30, 20; and Quint. 10, 3, 10):

    nec cohibendo efferentem se fortunam, quanto altius elatus erat, eo foedius corruit (Atilius),

    Liv. 30, 30:

    quod aut cupias ardenter aut adeptus ecferas te insolenter,

    Cic. Tusc. 4, 17, 39:

    qui enim victoria se ecferunt, quasi victos nos intuentur,

    id. Fam. 9, 2, 2; cf.:

    se altius et incivilius,

    Flor. 1, 26, 8:

    sese audacia, scelere atque superbia,

    Sall. J. 14, 11:

    hic me magnifice effero,

    Ter. Heaut. 4, 3, 31:

    (fortunati) efferuntur fere fastidio et contumacia,

    Cic. Lael. 15, 54:

    se efferre in potestate,

    to be insolent in office, id. de Or. 2, 84, 342.—Esp. freq. in the part. perf.:

    stulta ac barbara arrogantia elati,

    Caes. B. C. 3, 59, 3:

    recenti victoria,

    id. B. G. 5, 47, 4:

    spe celeris victoriae,

    id. ib. 7, 47, 3:

    gloria,

    id. B. C. 3, 79, 6:

    elatus et inflatus his rebus,

    Cic. Agr. 2, 35, 97:

    secunda fortuna magnisque opibus,

    Nep. Alcib. 7, 3; id. Milt. 7, 2:

    elatus ad vanam fiduciam,

    Curt. 3, 19, 10;

    but also: ad justam fiduciam,

    Liv. 27, 8, 7 et saep.—In the act. (rare, and with a fig. perh. borrowed from the wind): is demum vir erit, cujus animum nec prospera (fortuna) flatu suo efferet ( elates, inflates), nec adversa infringet, Liv. 45, 8 fin.
    D.
    Ante-class. and very rare, to carry out to the end, to support, endure: laborem, Att. ap. Cic. Sest. 48; cf.: malum patiendo, to get rid of, do away with, Cic. Poët. Tusc. 4, 29, 63 (but not in Lucr. 1, 141, where the better reading is sufferre).—Hence, ēlā-tus, a, um, P. a. (acc. to I. B. 3. and II. C. 2.), exalted, lofty, high (rare; cf.: superbus, insolens, arrogans, etc.).
    A.
    Lit.:

    modo in elatiora modo in depressiora clivi,

    Col. 2, 4, 10:

    elatissimae lucernae,

    Tert. Apol. 53.—
    B.
    Trop.:

    animus magnus elatusque,

    Cic. Off. 1, 18, 61; id. Tusc. 1, 40, 96:

    verba,

    high-sounding, id. Or. 36, 124;

    hoc casu elatior Julianus,

    Amm. 21, 4, 7; Vulg. Rom. 1, 30:

    insula opibus,

    Nep. Milt. 7, 2. — Adv.: ēlāte, loftily, proudly:

    elate et ample loqui, opp. humiliter demisseque sentire,

    Cic. Tusc. 5, 9:

    dicere (opp. summisse),

    id. Opt. Gen. 4, 10.— Comp.:

    se gerere,

    Nep. Paus. 2, 3:

    elatius et arrogantius praefatur,

    Gell. 9, 15, 4.
    2.
    ef-fĕro, āvi, ātum, 1, v. a. [ex-ferus], to make wild, savage, fierce (class.; most freq. since the Aug. per.).
    I.
    Physically:

    terram immanitate beluarum efferari,

    Cic. N. D. 2, 39, 99:

    speciem oris,

    Liv. 2, 23; cf.

    vultum,

    Suet. Calig. 50:

    efferantia sese ulcera,

    becoming aggravated, malignant, Plin. 26, 14, 87, § 146.— Poet.:

    Mars efferat aurum,

    i. e. works up into weapons, Stat. Achill. 1, 425; cf.:

    homo qui magnae artis subtilitate tantum efferavit argentum,

    i. e. wrought into the figures of beasts, App. M. 5, p. 159, 14.—
    II.
    Mentally:

    gentes sic immanitate efferatae,

    Cic. N. D. 1, 23; cf. id. Tusc. 4, 14, 32:

    militem dux ipse efferavit,

    Liv. 23, 5; cf. id. 2, 29:

    animos,

    id. 1, 19; 25, 26:

    ingenia,

    Curt. 8, 2; 9, 19:

    efferavit ea caedes Thebanos omnes ad exsecrabile odium Romanorum,

    exasperated, Liv. 33, 29; cf. Vulg. Dan. 8, 7.—Hence, effĕrātus, a, um, P. a., wild, savage, fierce:

    sunt enim multa ecferata et immania, quaedam autem humanitatis quoque habent primam speciem,

    Cic. Tusc. 4, 14, 32:

    vultus,

    Petr. 82, 1:

    animi,

    Vulg. 2 Macc. 5, 11.— Comp.:

    mores ritusque,

    Liv. 34, 24.— Sup.:

    effectus,

    Sen. Ep. 121, 4:

    canes in homines,

    Jul. Val. Rer. Gest. Alex. M. 3, 18.— Adv.: effĕrāte, fiercely:

    saevire,

    Lact. 5, 20, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > effero

  • 10 exigo

    ex-ĭgo, ēgi, actum, 3, v. a. [ago], to drive out or forth, to thrust out, to take or turn out.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    reges ex civitate,

    to expel, Cic. de Or. 2, 48, 199:

    hostem e campo,

    Liv. 3, 61, 8: exigor patria, Naev. ap. Non. 291, 4:

    aliquem domo,

    Liv. 39, 11, 2:

    aliquem campo,

    id. 37, 41, 12:

    omnes foras,

    Plaut. Aul. 3, 1, 7:

    adcolas ultra famam,

    Plin. 2, 68, 68, § 175:

    exacti reges,

    driven away, Cic. de Or. 1, 9, 37; cf.:

    Tarquinio exacto,

    id. Rep. 1, 40:

    anno post Tarquinios exactos,

    Tac. A. 11, 22:

    Orestes exactus furiis,

    driven, tormented, Ov. Tr. 4, 4, 70:

    virum a se,

    Plaut. Mil. 4, 6, 62:

    uxorem,

    to put away, divorce, Ter. Hec. 2, 1, 45; Suet. Caes. 50; id. Claud. 26; cf.: illam suam (uxorem) suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis; claves ademit;

    exegit,

    turned her out of the house, Cic. Phil. 2, 28, 69: aliquem vitā, i. e. to kill, Sen. de Ira, 1, 6: corpus e stratis, to raise up or out, Sil. 16, 234:

    maculam,

    to take out, Suet. Aug. 94: et sacer admissas exigit Hebrus aquas, pours out into the sea, Ov. H. 2, 114; of weapons, to thrust from one, thrust, drive:

    non circumspectis exactum viribus ensem Fregit,

    thrust, impelled, Ov. M. 5, 171; so,

    ensem,

    Luc. 8, 656; cf.:

    ensem per medium juvenem,

    plunges through the middle, Verg. A. 10, 815:

    gladium per viscera,

    Flor. 4, 2, 68:

    tela in aliquem,

    Sen. Cons. ad Marc. 16;

    hence: aliquem hastā,

    i. e. to thrust through, transfix, Val. Fl. 6, 572.—Mid.:

    quae (hasta) cervice exacta est,

    passed out, passed through, Ov. M. 5, 138: prope sub conatu adversarii manus exigenda, to be put forth, raised (for a blow), Quint. 6, 4, 8 Spald.:

    (capellas) a grege in campos, hircos in caprilia,

    to drive out, Varr. R. R. 2, 3, 8:

    sues pastum,

    id. ib. 2, 4, 6:

    radices altius,

    to send out, Cels. 5, 28, 14; cf.:

    vitis uvas,

    Col. 3, 2, 10; 3, 6, 2; Cels. 8, 1 med.
    B.
    In partic.
    1.
    A scenic t. t., to drive off, i. e. hiss off a piece or a player from the stage (rare):

    spectandae (fabulae) an exigendae sint vobis prius,

    Ter. And. prol. 27 Ruhnk.; so, fabulas, id. Hec. prol. alt. 4; id. ib. 7.—
    2.
    To demand, require, enforce, exact payment of a debt, taxes, etc., or the performance of any other duty (very freq.;

    syn.: posco, postulo, flagito, contendo, etc.): ad eas pecunias exigendas legatos misimus,

    Cic. Fam. 13, 11, 1: pecunias a civitatibus, id. Div. ap. Caecil. 10, 33:

    acerbissime pecunias imperatas,

    Caes. B. C. 3, 32; cf. id. ib. 1, 6 fin.; Cic. Pis. 16, 38; id. N. D. 3, 34, 84:

    quaternos denarios,

    id. Font. 5, 9:

    tributa,

    id. Fam. 3, 7, 3:

    pensionem,

    id. ib. 6, 18, 5:

    nomina sua,

    id. Verr. 2, 1, 10, § 28:

    mercedem,

    id. Lael. 21, 80 et saep.:

    equitum peditumque certum numerum a civitatibus Siciliae,

    Caes. B. C. 1, 30, 4:

    obsides ab Apolloniatibus,

    id. ib. 3, 12, 1:

    viam,

    to demand the construction of a road, Cic. Verr. 2, 1, 59, § 154; Liv. 42, 3, 7:

    a quoquam ne pejeret,

    Juv. 13, 36.—Esp.: rationem, to exact an account:

    ut Athenienses rationibus exigendis non vacarent,

    Val. Max. 3, 1, ext. 1; Plin. Ep. 10, 81, 1:

    libertorum nomina a quibus ratio exigi posset,

    Suet. Aug. 101 fin.
    (β).
    In pass.: exigor aliquid, to be solicited, dunned for money, etc. (post-class.): exigor portorium, id est, exigitur de me portorium, Caecil. ap. Gell. 15, 14, 5; id. ap. Non. 106, 24: (Rib. Com. Fragm. p. 51): sese pecunias maximas exactos esse, Q. Metell. Numid. ap. Gell. 15, 14, 2; Dig. 23, 4, 32.—
    3.
    To examine, inquire into (post-Aug.):

    nec illae (conjuges) numerare aut exigere plagas pavent,

    Tac. G. 7 fin. (so Ritter, Halm, with all MSS., cf. Holzmann ad loc.; al. exugere, said to have been the read. of a lost codex, the Arundelianus; cf. exsugo); cf.:

    exactum et a Titidio Labeone, cur omisisset, etc.,

    id. A. 2, 85.—
    4.
    Of places, to go or pass beyond, to pass by, leave behind ( poet. and in post-Aug. prose):

    cum primus equis exegit anhelis Phoebus Athon,

    Val. Fl. 2, 75; cf. Prop. 3, 20, 11 (4, 20, 3 M.):

    Troglodytae hibernum mare exigunt circa brumam,

    Plin. 12, 19, 42, § 87.—
    5.
    In mercant. lang., to dispose of, sell:

    agrorum exigere fructus,

    Liv. 34, 9, 9 Drak.: mercibus exactis, Col. poët. 10, 317. —
    6.
    Mathemat. t. t., to apply to a standard or measure, i. e. to examine, try, measure, weigh by any thing:

    ad perpendiculum columnas,

    Cic. Verr. 2, 1, 51, § 133:

    materiam ad regulam et libellam,

    Plin. 36, 25, 63, § 188:

    pondus margaritarum sua manu,

    Suet. Caes. 47; cf.:

    aliquid mensura,

    Plin. 17, 21, 35, § 159.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to drive out, expel (very rare):

    locus, Ubi labore lassitudo exigunda ex corpore,

    Plaut. Capt. 5, 4, 4: frigus atque horrorem vestimentis, Lucil. ap. Non. 291, 8.—Far more freq. and class.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To require, demand, claim any thing due:

    ego vero et exspectabo ea quae polliceris, neque exigam, nisi tuo commodo,

    Cic. Brut. 4, 17:

    aliquid exigere magis quam rogare,

    id. Fam. 2, 6, 1:

    longiores litteras exspectabo vel potius exigam,

    id. ib. 15, 16, 1:

    omnibus ex rebus voluptatem quasi mercedem,

    id. Fin. 2, 22, 73:

    ab hoc acerbius exegit natura quod dederat,

    demanded back, reclaimed, id. Tusc. 1, 39, 93 Klotz.:

    non ut a poëta, sed ut a teste veritatem exigunt,

    id. Leg. 1, 1, 4:

    has toties optata exegit gloria poenas,

    has cost, Juv. 10, 187:

    poenas,

    to take vengeance, id. 10, 84:

    de vulnere poenas,

    Ov. M. 14, 478: poenam (alicui), Sen. de Ira, 2, 22 fin.; Ov. F. 4, 230:

    gravia piacula ab aliquo,

    Liv. 29, 18, 18 et saep.—With ut:

    exigerem ex te cogeremque, ut responderes,

    Cic. Fin. 2, 35, 119; 4, 28, 80; cf.:

    Calypso exigit fata ducis,

    questions, inquires into, Ov. A. A. 2, 130:

    exactum a marito, cur, etc.,

    Tac. A. 2, 85:

    exigite ut mores seu pollice ducat,

    Juv. 7, 237 sq. —With an object-clause:

    exigimus potuisse eum eo tempore testamentum facere,

    Dig. 29, 7, 8; 24, 3, 2.— Absol.:

    in exigendo non acerbum,

    Cic. Off. 2, 18, 64:

    cum res exiget,

    Quint. 5, 11, 5; 10, 3, 3; cf.:

    ut res exiget,

    id. 12, 10, 69:

    si communis utilitas exegerit,

    id. 12, 1, 37.— Esp.: rationem, to require an account:

    rerum gestarum,

    Just. 19, 2, 6:

    numquid rationem exiges, cum tibi aliquis hos dixerit versus?

    an explanation, Sen. Ep. 94, 28; Plin. Ep. 19, 9.—
    2.
    Of time, life, etc., to lead, spend, pass, complete, finish:

    non novisse quicum aetatem exegerim,

    Plaut. Trin. 4, 2, 111; id. Capt. 3, 5, 62:

    tecum aetatem,

    id. Mil. 4, 2, 48; 4, 6, 60; id. Cas. 2, 5, 12:

    ut te dignam mala malam aetatem exigas,

    id. Aul. 1, 1, 4: vitam taetre, Cat. Or. inc. 15; Ter. Heaut. 2, 3, 39:

    cum maerore graviorem vitam,

    Sall. J. 14, 15; 85, 49; Plin. 7, 44, 45, § 139; Vitr. 2, 1, 4; Val. Max. 3, 5, 4 al.:

    vitae tempus,

    Sen. Ep. 2, 2; Val. Max. 3, 3, ext. 6:

    jam ad pariendum temporibus exactis,

    Cic. Verr. 2, 1, 18, § 48: qui exacta aetate moriuntur, at the close of the vigorous period of life, Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Verr. 2, 5, 8, § 21; Sall. J. 6, 2; Liv. 2, 40, 11 al.:

    mediam dies exegerat horam,

    Ov. Am. 1, 5, 1:

    aevum,

    Lucr. 4, 1235; Verg. A. 7, 777; Ov. M. 12, 209:

    tristissimam noctem,

    Petr. 115:

    diem supremum noctemque,

    Tac. A. 3, 16:

    ullum tempus jucundius,

    Plin. Ep. 3, 1, 1:

    jam aestatem exactam esse,

    Sall. J. 61, 1:

    per exactos annos,

    at the end of every year, Hor. C. 3, 22, 6:

    exacto per scelera die,

    Tac. H. 1, 47; id. A. 3, 16; so,

    exacto quadriennio,

    Plin. 2, 47, 48, § 130; Verg. G. 3, 190; Stat. S. 2, 2, 47.—
    3.
    To conduct, urge forward, superintend, drive:

    opus,

    Ov. M. 14, 218; Col. 3, 13, 11.—
    4.
    To bring to an end, to conclude, finish, complete a thing ( poet. and in post-Aug. prose):

    exegi monumentum aere perennius,

    Hor. C. 3, 30, 1:

    opus,

    Ov. R. Am. 811; id. M. 15, 871:

    exactus tenui pumice versus eat,

    Prop. 3, 1, 8; Verg. A. 6, 637:

    commentarii ita sunt exacti, ut, etc.,

    Quint. 10, 7, 30:

    eandem gracilitatem stilo exigere condiscant,

    to reach, attain to, id. 1, 9, 2.—
    5.
    To determine, ascertain, find out:

    sociisque exacta referre,

    his discoveries, Verg. A. 1, 309:

    non prius exacta tenui ratione saporum,

    before he has ascertained, Hor. S. 2, 4, 36.— Pass. impers.:

    non tamen exactum, quid agat,

    Ov. F. 3, 637; cf. id. Am, 3, 7, 16. —
    6.
    (Acc. to I. B. 3.) To weigh, try, prove, measure, examine, adjust, estimate, consider, = examinare, ponderare (class. but perh. not in Cic.): si ad illam summam veritatem legitimum jus exegeris, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1; cf.: nolite ad vestras leges atque instituta exigere ea, quae Lacedaemone fiunt, to estimate by the standard of, etc., Liv. 34, 31, 17; so,

    opus ad vires suas,

    Ov. A. A. 2, 502:

    si omnia argumenta ad obrussam coeperimus exigere,

    Sen. Q. N. 4, 5, 1; cf.:

    principatus tuus ad obrussam exigitur,

    id. de Clem. 1, 1, 6:

    se ad aliquem,

    id. Ep. 11 fin.:

    regulam emendate loquendi,

    Quint. 1, 5, 2:

    illa non nisi aure exiguntur, quae fiunt per sonos,

    are judged of, id. 1, 5, 19; cf. id. 1, 4, 7.—
    7.
    To treat, consult, deliberate respecting something, = considerare, deliberare (class. but not in Cic.): de his rebus ut exigeret cum eo, Furnio mandavi, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 7:

    cum aliquo,

    Plin. Ep. 6, 12, 3; cf.:

    secum aliquid,

    Verg. A. 4, 476; Ov. M. 10, 587; Sen. Ep. 27:

    de aliqua re coram,

    Plin. Ep. 9, 26, 13:

    haec exigentes hostes oppressere,

    Liv. 22, 49, 12:

    quid dicendum, quid tacendum, quid differendum sit, exigere consilii est,

    Quint. 6, 5, 5.—
    8.
    To endure, undergo:

    aerumnam,

    Plaut. Capt. 5, 4, 12. —Hence, exactus, a, um, P. a. (acc. to I. B. 5., measured; hence), precise, accurate, exact (poet and in post-Aug. prose):

    difficile est, quot ceciderint, exacto affirmare numero,

    Liv. 3, 5, 12:

    acies falcis,

    Plin. 17, 27, 42, § 251:

    fides,

    Ov. Pont. 4, 9, 46.— Comp.:

    cura,

    Suet. Tib. 18; Mart. 4, 87, 4. — Sup.:

    diligentia,

    Front. Aquaed. 89:

    vir,

    Plin. Ep. 8, 23, 5.—With gen.:

    Mamurius, morum fabraene exactior artis, Difficile est dicere,

    Ov. F. 3, 383.— Adv.: exacte, exactly, precisely, accurately:

    ut exacte perorantibus mos est,

    Sid. Ep. 7, 9.— Comp.: dicere, disserere, Mel. Prooem. § 2; Gell. 1, 3, 21.— Sup.:

    pascere,

    Sid. Ep. 5, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > exigo

  • 11 īn-ferō

        īn-ferō intulī, inlātus    (ill-), īnferre, to bring in, introduce, bring to, carry in: nihil pati vini inferri, be imported, Cs.: peregrinos pecunia mores Intulit, introduced, Iu.: pedem, make an entrance: huc pedem, H.: gressūs, V.: illum in equum, set upon, Cs.: Scipio lecticulā in aciem inlatus, L.: deos Latio, V.: rates arvis, V.: Ignem gentibus, H.: scalas ad moenia, set against, L.—To bring for burial, bury, inter: alienum.—To bring against, direct, wage, throw upon: hostibus inlatus, Ta.: se stupentibus Romanis, L.: an manu stipata Inferar? V.—Freq. in phrases, with signa, arma, bellum, gradum, or pedem, to make an attack: conversa signa in hostīs inferre, wheel about and attack, Cs.: trepidantibus inferunt signa Romani, L.: signa patriae urbi: signa inferri iubet, N.: arma in Italiam, invade, N.: pedem, advance, L.: bellum, make war upon: bellum inferre... inlatum defendere, invade... repel invasion, Cs.: bellum contra patriam: arma, begin hostilities, L.—With se, to betake oneself, repair, go into, enter, present oneself: se ipse inferebat: Talis se infert, marches, V.: hostem regi se, V.: mediam se matribus, V.: se in periculum capitis, expose oneself: se in mediam contionem, L.—Of fire, to throw upon, apply, set: aggeri ignem, Cs.: tectis et templis ignīs inferre conati sunt.—To offer, sacrifice, render: Anchisae honores, V.—In an account, to give in, enter: sumptum civibus: rationes falsas.—Fig., to bring forward, adduce, introduce, produce, make, excite, occasion, cause, inflict: iniuriam, Cs.: in re severā sermonem: mentionem, mention, L.: alius aliā causā inlatā, alleging various pretexts, Cs.: iniuriis in socios inferendis: periculum civibus: sibi dedecus, O.: mors inlata per scelus īsdem: pestilentiam agris, L.: impeditis volnera, wound, Cs.: aliis proditionis crimen.—To conclude, infer, draw an inference.

    Latin-English dictionary > īn-ferō

  • 12 dē-ferō

        dē-ferō tulī, lātus, ferre,    to bring away, carry off, take down, carry, take, remove: quae (dolia) amnis defert, V.: secundo Tiberi deferri, L.: ramalia arida tecto, O.: argentum ad eam, T.: litteras ad Caesarem, Cs.: natos ad flumina, V.: Germani ad castra Romanorum delati, Cs.: aurum in aerarium, L.: acies in praeceps deferri, L.: deferor hospes, drift, H.: praeceps in undas deferar, shall throw myself, V.: alqm in barathrum, Ct.: puerum huc, T.: hunc sub aequora, i. e. submerge, O.: huc impetus illam (hastam) Detulerat, drove, V.: quod (iaculum) detulit error in Idan, O.—To drive away, drive down, drive, force: una (navis) delata Oricum, Cs.: (Labienus) longius delatus aestu, Cs.: quem tempestas in desertum litus detulisset. — Fig., to bring, lead, carry: fortunae pignora in discrimen, L.: hac re ad consilium delatā, into consideration, Cs.—To bring, give, grant, confer, allot, offer, transfer, deliver: ad hunc totius belli summam deferri, Cs.: omnia ad unum: sibi a Caesare regnum civitatis deferri, Cs.: honores mihi: de pace deferendā hostibus, L.: si quid petet, ultro Defer, H.: Delatis capsis, i. e. deposited (in a public library), H.—To give account of, report, announce, signify, state: rem, Cs.: falsum numerum equitum, Cs.: nostra consilia ad adversarios: defertur ea res ad Caesarem, Cs.: haec Senecae, Ta.: id Carthaginem, N.: ad Caesarem, me paenitere consili mei: armari classem, V.: delatum est ad vos, quem ad modum fecerit.—In beginning a prosecution, with nomen, to report one's name (to the praetor), indict, impeach, complain of, accuse: nomen huius de parricidio: de pecuniis repetundis nomen cuiuspiam: Sopatro eiusdem rei nomen, bring the same charge against Sopater: cur tibi nomen non deferrem?—With crimen, to lodge an accusation: quod crimen, cum primum ad me delatum est: crimina in dominum delaturum se esse.—With causam (poet.), to present, report: si iustae defertur causa querelae, Iu. —In gen.: quae apud vos de me deferunt, the charges they make.—To register, return, enter for registry (in the public archives): horum (iudicum) nomina ad aerarium: censum Romam: in beneficiis ad aerarium delatus est, recommended among the beneficiaries of the state: senatūs consultum factum ad aerarium, L.: senatūs consulta in aedem Cereris, L.: alqd in censum, to return for appraisal, L.

    Latin-English dictionary > dē-ferō

  • 13 adlectus

    1.
    al-lēgo ( adl-), āvi, ātum, 1, v. a.
    I.
    To send one away with a commission or charge, to despatch, depute, commission (of private business, while legare is used in a similar signif. of State affairs; most freq. in Plaut.;

    elsewhere rare, but class.): ne illi aliquem adlegent, qui mi os occillet,

    Plaut. Am. 1, 1, 28 (cf. delegare, id. ib. prol. 67 and 83); so id. Cas. prol. 52; 3, 4, 14; id. Ps. 4, 7, 66; 135; id. Stich. 5, 3, 8:

    ego si adlegāssem aliquem ad hoc negotium,

    id. Ep. 3, 3, 46:

    alium ego isti rei adlegabo,

    id. Am. 2, 2, 42:

    amicos adlegat,

    Cic. Verr. 2, 1, 57, § 149:

    homines nobiles adlegat iis, qui peterent, ne, etc.,

    id. Rosc. Am. 9:

    adlegarem te ad illos, qui, etc.,

    id. Fam. 15, 10; so id. ib. 4 fin.: cum patrem primo adlegando, deinde coram ipse rogando fatigāsset, first by the friends sent, and then by personal entreaties, etc., Liv. 36, 11, 1 Gron. —Hence, allēgāti ( adl-), ōrum, m., deputies:

    inter adlegatos Oppianici,

    Cic. Clu. 13, 39; id. Q. Fr. 2, 3.—
    B.
    Sometimes in the sense of subornare, to instigate or incite one to an act of fraud or deceit:

    eum adlegaverunt, suum qui servum diceret cum auro esse apud me,

    Plaut. Poen. 3, 5, 28: ut ne credas a me adlegatum hunc senem, * Ter. And. 5, 3, 28 Ruhnk.; cf. allegatus.—
    II.
    To bring forward, to relate, recount, mention, adduce (post-Aug.):

    exemplum,

    Plin. Ep. 3, 15:

    hoc senatui adlegandum putasti,

    id. Pan. 70:

    decreta,

    id. ib. 70 fin.:

    merita,

    Suet. Aug. 47; so id. ib. 5:

    priorem se petitum ab Alexandro adlegat,

    Just. 16, 1; Stat. Achill. 2, 224.—And in a zeugma: (legati) munera, preces, mandata regis sui adlegant, they bring or offer the gifts, entreaties, and mandates, Tac. H. 4, 84; cf.:

    orationem et per incensum deprecationem adlegans,

    Vulg. Sap. 18, 21: adlegare se ex servitute in ingenuitatem, a legal phrase, to release one's self from servitude by adducing reasons, proofs, etc., Dig. 40, 12, 27.
    2.
    al-lĕgo ( adl-), ēgi, ectum, 3, v. a., to select for one's self, to choose (qs. ad se legere; like adimere, = ad se emere); to admit by election, to elect to a thing, or into (a corporation; in the class. per. generally only in the histt.): Druidibus praeest unus... hoc mortuo, si sunt plures pares, suffragio Druidum adlegitur, * Caes. B. G. 6, 13 Herz. (Dinter here omits adlegitur):

    augures de plebe,

    Liv. 10, 6:

    octo praetoribus adlecti duo,

    Vell. 2, 89:

    aliquem in sui custodiam,

    Suet. Aug. 49; so,

    in senatum,

    id. Claud. 24:

    inter patricios,

    id. Vit. 1: in clerum, Hier. adv. Jov. 1, n. 34 al.— Poet.:

    adlegi caelo,

    Sen. Agam. 804.—Hence, al-lectus ( adl-), a, um, P. a. Subst.,
    A.
    A member chosen into any corporation (collegium): collegae, qui unā lecti, et qui in eorum locum suppositi, sublecti;

    additi Adlecti,

    Varr. L. L. 6, § 66 Müll.—
    B.
    Those who were added to the Senate from the equestrian order, on account of the small number of the Senators, were called adlecti, acc. to Paul. ex Fest. p. 7 Müll.; cf. Suet. Caes. 41; id. Vesp. 9.

    Lewis & Short latin dictionary > adlectus

  • 14 adlegati

    1.
    al-lēgo ( adl-), āvi, ātum, 1, v. a.
    I.
    To send one away with a commission or charge, to despatch, depute, commission (of private business, while legare is used in a similar signif. of State affairs; most freq. in Plaut.;

    elsewhere rare, but class.): ne illi aliquem adlegent, qui mi os occillet,

    Plaut. Am. 1, 1, 28 (cf. delegare, id. ib. prol. 67 and 83); so id. Cas. prol. 52; 3, 4, 14; id. Ps. 4, 7, 66; 135; id. Stich. 5, 3, 8:

    ego si adlegāssem aliquem ad hoc negotium,

    id. Ep. 3, 3, 46:

    alium ego isti rei adlegabo,

    id. Am. 2, 2, 42:

    amicos adlegat,

    Cic. Verr. 2, 1, 57, § 149:

    homines nobiles adlegat iis, qui peterent, ne, etc.,

    id. Rosc. Am. 9:

    adlegarem te ad illos, qui, etc.,

    id. Fam. 15, 10; so id. ib. 4 fin.: cum patrem primo adlegando, deinde coram ipse rogando fatigāsset, first by the friends sent, and then by personal entreaties, etc., Liv. 36, 11, 1 Gron. —Hence, allēgāti ( adl-), ōrum, m., deputies:

    inter adlegatos Oppianici,

    Cic. Clu. 13, 39; id. Q. Fr. 2, 3.—
    B.
    Sometimes in the sense of subornare, to instigate or incite one to an act of fraud or deceit:

    eum adlegaverunt, suum qui servum diceret cum auro esse apud me,

    Plaut. Poen. 3, 5, 28: ut ne credas a me adlegatum hunc senem, * Ter. And. 5, 3, 28 Ruhnk.; cf. allegatus.—
    II.
    To bring forward, to relate, recount, mention, adduce (post-Aug.):

    exemplum,

    Plin. Ep. 3, 15:

    hoc senatui adlegandum putasti,

    id. Pan. 70:

    decreta,

    id. ib. 70 fin.:

    merita,

    Suet. Aug. 47; so id. ib. 5:

    priorem se petitum ab Alexandro adlegat,

    Just. 16, 1; Stat. Achill. 2, 224.—And in a zeugma: (legati) munera, preces, mandata regis sui adlegant, they bring or offer the gifts, entreaties, and mandates, Tac. H. 4, 84; cf.:

    orationem et per incensum deprecationem adlegans,

    Vulg. Sap. 18, 21: adlegare se ex servitute in ingenuitatem, a legal phrase, to release one's self from servitude by adducing reasons, proofs, etc., Dig. 40, 12, 27.
    2.
    al-lĕgo ( adl-), ēgi, ectum, 3, v. a., to select for one's self, to choose (qs. ad se legere; like adimere, = ad se emere); to admit by election, to elect to a thing, or into (a corporation; in the class. per. generally only in the histt.): Druidibus praeest unus... hoc mortuo, si sunt plures pares, suffragio Druidum adlegitur, * Caes. B. G. 6, 13 Herz. (Dinter here omits adlegitur):

    augures de plebe,

    Liv. 10, 6:

    octo praetoribus adlecti duo,

    Vell. 2, 89:

    aliquem in sui custodiam,

    Suet. Aug. 49; so,

    in senatum,

    id. Claud. 24:

    inter patricios,

    id. Vit. 1: in clerum, Hier. adv. Jov. 1, n. 34 al.— Poet.:

    adlegi caelo,

    Sen. Agam. 804.—Hence, al-lectus ( adl-), a, um, P. a. Subst.,
    A.
    A member chosen into any corporation (collegium): collegae, qui unā lecti, et qui in eorum locum suppositi, sublecti;

    additi Adlecti,

    Varr. L. L. 6, § 66 Müll.—
    B.
    Those who were added to the Senate from the equestrian order, on account of the small number of the Senators, were called adlecti, acc. to Paul. ex Fest. p. 7 Müll.; cf. Suet. Caes. 41; id. Vesp. 9.

    Lewis & Short latin dictionary > adlegati

  • 15 adlego

    1.
    al-lēgo ( adl-), āvi, ātum, 1, v. a.
    I.
    To send one away with a commission or charge, to despatch, depute, commission (of private business, while legare is used in a similar signif. of State affairs; most freq. in Plaut.;

    elsewhere rare, but class.): ne illi aliquem adlegent, qui mi os occillet,

    Plaut. Am. 1, 1, 28 (cf. delegare, id. ib. prol. 67 and 83); so id. Cas. prol. 52; 3, 4, 14; id. Ps. 4, 7, 66; 135; id. Stich. 5, 3, 8:

    ego si adlegāssem aliquem ad hoc negotium,

    id. Ep. 3, 3, 46:

    alium ego isti rei adlegabo,

    id. Am. 2, 2, 42:

    amicos adlegat,

    Cic. Verr. 2, 1, 57, § 149:

    homines nobiles adlegat iis, qui peterent, ne, etc.,

    id. Rosc. Am. 9:

    adlegarem te ad illos, qui, etc.,

    id. Fam. 15, 10; so id. ib. 4 fin.: cum patrem primo adlegando, deinde coram ipse rogando fatigāsset, first by the friends sent, and then by personal entreaties, etc., Liv. 36, 11, 1 Gron. —Hence, allēgāti ( adl-), ōrum, m., deputies:

    inter adlegatos Oppianici,

    Cic. Clu. 13, 39; id. Q. Fr. 2, 3.—
    B.
    Sometimes in the sense of subornare, to instigate or incite one to an act of fraud or deceit:

    eum adlegaverunt, suum qui servum diceret cum auro esse apud me,

    Plaut. Poen. 3, 5, 28: ut ne credas a me adlegatum hunc senem, * Ter. And. 5, 3, 28 Ruhnk.; cf. allegatus.—
    II.
    To bring forward, to relate, recount, mention, adduce (post-Aug.):

    exemplum,

    Plin. Ep. 3, 15:

    hoc senatui adlegandum putasti,

    id. Pan. 70:

    decreta,

    id. ib. 70 fin.:

    merita,

    Suet. Aug. 47; so id. ib. 5:

    priorem se petitum ab Alexandro adlegat,

    Just. 16, 1; Stat. Achill. 2, 224.—And in a zeugma: (legati) munera, preces, mandata regis sui adlegant, they bring or offer the gifts, entreaties, and mandates, Tac. H. 4, 84; cf.:

    orationem et per incensum deprecationem adlegans,

    Vulg. Sap. 18, 21: adlegare se ex servitute in ingenuitatem, a legal phrase, to release one's self from servitude by adducing reasons, proofs, etc., Dig. 40, 12, 27.
    2.
    al-lĕgo ( adl-), ēgi, ectum, 3, v. a., to select for one's self, to choose (qs. ad se legere; like adimere, = ad se emere); to admit by election, to elect to a thing, or into (a corporation; in the class. per. generally only in the histt.): Druidibus praeest unus... hoc mortuo, si sunt plures pares, suffragio Druidum adlegitur, * Caes. B. G. 6, 13 Herz. (Dinter here omits adlegitur):

    augures de plebe,

    Liv. 10, 6:

    octo praetoribus adlecti duo,

    Vell. 2, 89:

    aliquem in sui custodiam,

    Suet. Aug. 49; so,

    in senatum,

    id. Claud. 24:

    inter patricios,

    id. Vit. 1: in clerum, Hier. adv. Jov. 1, n. 34 al.— Poet.:

    adlegi caelo,

    Sen. Agam. 804.—Hence, al-lectus ( adl-), a, um, P. a. Subst.,
    A.
    A member chosen into any corporation (collegium): collegae, qui unā lecti, et qui in eorum locum suppositi, sublecti;

    additi Adlecti,

    Varr. L. L. 6, § 66 Müll.—
    B.
    Those who were added to the Senate from the equestrian order, on account of the small number of the Senators, were called adlecti, acc. to Paul. ex Fest. p. 7 Müll.; cf. Suet. Caes. 41; id. Vesp. 9.

    Lewis & Short latin dictionary > adlego

  • 16 allegati

    1.
    al-lēgo ( adl-), āvi, ātum, 1, v. a.
    I.
    To send one away with a commission or charge, to despatch, depute, commission (of private business, while legare is used in a similar signif. of State affairs; most freq. in Plaut.;

    elsewhere rare, but class.): ne illi aliquem adlegent, qui mi os occillet,

    Plaut. Am. 1, 1, 28 (cf. delegare, id. ib. prol. 67 and 83); so id. Cas. prol. 52; 3, 4, 14; id. Ps. 4, 7, 66; 135; id. Stich. 5, 3, 8:

    ego si adlegāssem aliquem ad hoc negotium,

    id. Ep. 3, 3, 46:

    alium ego isti rei adlegabo,

    id. Am. 2, 2, 42:

    amicos adlegat,

    Cic. Verr. 2, 1, 57, § 149:

    homines nobiles adlegat iis, qui peterent, ne, etc.,

    id. Rosc. Am. 9:

    adlegarem te ad illos, qui, etc.,

    id. Fam. 15, 10; so id. ib. 4 fin.: cum patrem primo adlegando, deinde coram ipse rogando fatigāsset, first by the friends sent, and then by personal entreaties, etc., Liv. 36, 11, 1 Gron. —Hence, allēgāti ( adl-), ōrum, m., deputies:

    inter adlegatos Oppianici,

    Cic. Clu. 13, 39; id. Q. Fr. 2, 3.—
    B.
    Sometimes in the sense of subornare, to instigate or incite one to an act of fraud or deceit:

    eum adlegaverunt, suum qui servum diceret cum auro esse apud me,

    Plaut. Poen. 3, 5, 28: ut ne credas a me adlegatum hunc senem, * Ter. And. 5, 3, 28 Ruhnk.; cf. allegatus.—
    II.
    To bring forward, to relate, recount, mention, adduce (post-Aug.):

    exemplum,

    Plin. Ep. 3, 15:

    hoc senatui adlegandum putasti,

    id. Pan. 70:

    decreta,

    id. ib. 70 fin.:

    merita,

    Suet. Aug. 47; so id. ib. 5:

    priorem se petitum ab Alexandro adlegat,

    Just. 16, 1; Stat. Achill. 2, 224.—And in a zeugma: (legati) munera, preces, mandata regis sui adlegant, they bring or offer the gifts, entreaties, and mandates, Tac. H. 4, 84; cf.:

    orationem et per incensum deprecationem adlegans,

    Vulg. Sap. 18, 21: adlegare se ex servitute in ingenuitatem, a legal phrase, to release one's self from servitude by adducing reasons, proofs, etc., Dig. 40, 12, 27.
    2.
    al-lĕgo ( adl-), ēgi, ectum, 3, v. a., to select for one's self, to choose (qs. ad se legere; like adimere, = ad se emere); to admit by election, to elect to a thing, or into (a corporation; in the class. per. generally only in the histt.): Druidibus praeest unus... hoc mortuo, si sunt plures pares, suffragio Druidum adlegitur, * Caes. B. G. 6, 13 Herz. (Dinter here omits adlegitur):

    augures de plebe,

    Liv. 10, 6:

    octo praetoribus adlecti duo,

    Vell. 2, 89:

    aliquem in sui custodiam,

    Suet. Aug. 49; so,

    in senatum,

    id. Claud. 24:

    inter patricios,

    id. Vit. 1: in clerum, Hier. adv. Jov. 1, n. 34 al.— Poet.:

    adlegi caelo,

    Sen. Agam. 804.—Hence, al-lectus ( adl-), a, um, P. a. Subst.,
    A.
    A member chosen into any corporation (collegium): collegae, qui unā lecti, et qui in eorum locum suppositi, sublecti;

    additi Adlecti,

    Varr. L. L. 6, § 66 Müll.—
    B.
    Those who were added to the Senate from the equestrian order, on account of the small number of the Senators, were called adlecti, acc. to Paul. ex Fest. p. 7 Müll.; cf. Suet. Caes. 41; id. Vesp. 9.

    Lewis & Short latin dictionary > allegati

  • 17 allego

    1.
    al-lēgo ( adl-), āvi, ātum, 1, v. a.
    I.
    To send one away with a commission or charge, to despatch, depute, commission (of private business, while legare is used in a similar signif. of State affairs; most freq. in Plaut.;

    elsewhere rare, but class.): ne illi aliquem adlegent, qui mi os occillet,

    Plaut. Am. 1, 1, 28 (cf. delegare, id. ib. prol. 67 and 83); so id. Cas. prol. 52; 3, 4, 14; id. Ps. 4, 7, 66; 135; id. Stich. 5, 3, 8:

    ego si adlegāssem aliquem ad hoc negotium,

    id. Ep. 3, 3, 46:

    alium ego isti rei adlegabo,

    id. Am. 2, 2, 42:

    amicos adlegat,

    Cic. Verr. 2, 1, 57, § 149:

    homines nobiles adlegat iis, qui peterent, ne, etc.,

    id. Rosc. Am. 9:

    adlegarem te ad illos, qui, etc.,

    id. Fam. 15, 10; so id. ib. 4 fin.: cum patrem primo adlegando, deinde coram ipse rogando fatigāsset, first by the friends sent, and then by personal entreaties, etc., Liv. 36, 11, 1 Gron. —Hence, allēgāti ( adl-), ōrum, m., deputies:

    inter adlegatos Oppianici,

    Cic. Clu. 13, 39; id. Q. Fr. 2, 3.—
    B.
    Sometimes in the sense of subornare, to instigate or incite one to an act of fraud or deceit:

    eum adlegaverunt, suum qui servum diceret cum auro esse apud me,

    Plaut. Poen. 3, 5, 28: ut ne credas a me adlegatum hunc senem, * Ter. And. 5, 3, 28 Ruhnk.; cf. allegatus.—
    II.
    To bring forward, to relate, recount, mention, adduce (post-Aug.):

    exemplum,

    Plin. Ep. 3, 15:

    hoc senatui adlegandum putasti,

    id. Pan. 70:

    decreta,

    id. ib. 70 fin.:

    merita,

    Suet. Aug. 47; so id. ib. 5:

    priorem se petitum ab Alexandro adlegat,

    Just. 16, 1; Stat. Achill. 2, 224.—And in a zeugma: (legati) munera, preces, mandata regis sui adlegant, they bring or offer the gifts, entreaties, and mandates, Tac. H. 4, 84; cf.:

    orationem et per incensum deprecationem adlegans,

    Vulg. Sap. 18, 21: adlegare se ex servitute in ingenuitatem, a legal phrase, to release one's self from servitude by adducing reasons, proofs, etc., Dig. 40, 12, 27.
    2.
    al-lĕgo ( adl-), ēgi, ectum, 3, v. a., to select for one's self, to choose (qs. ad se legere; like adimere, = ad se emere); to admit by election, to elect to a thing, or into (a corporation; in the class. per. generally only in the histt.): Druidibus praeest unus... hoc mortuo, si sunt plures pares, suffragio Druidum adlegitur, * Caes. B. G. 6, 13 Herz. (Dinter here omits adlegitur):

    augures de plebe,

    Liv. 10, 6:

    octo praetoribus adlecti duo,

    Vell. 2, 89:

    aliquem in sui custodiam,

    Suet. Aug. 49; so,

    in senatum,

    id. Claud. 24:

    inter patricios,

    id. Vit. 1: in clerum, Hier. adv. Jov. 1, n. 34 al.— Poet.:

    adlegi caelo,

    Sen. Agam. 804.—Hence, al-lectus ( adl-), a, um, P. a. Subst.,
    A.
    A member chosen into any corporation (collegium): collegae, qui unā lecti, et qui in eorum locum suppositi, sublecti;

    additi Adlecti,

    Varr. L. L. 6, § 66 Müll.—
    B.
    Those who were added to the Senate from the equestrian order, on account of the small number of the Senators, were called adlecti, acc. to Paul. ex Fest. p. 7 Müll.; cf. Suet. Caes. 41; id. Vesp. 9.

    Lewis & Short latin dictionary > allego

  • 18 compello

    1.
    com-pello ( conp-), pŭli, pulsum, 3, v. a., to drive together to a place, to collect, assemble (opp. expello, Cic. Pis. 7, 16;

    to dispellere,

    Plaut. As. 3, 3, 149;

    and to aspellere,

    id. Trin. 3, 2, 46; class.).
    I.
    Lit. of herds, flocks:

    tum compellendum (agnos) in gregem ovium,

    Varr. R. R. 2, 2, 18:

    armentum in speluncam,

    Liv. 1, 7, 5; cf.:

    pecoris vim ingentem in saltum avium,

    id. 9, 31, 7:

    greges in unum,

    Verg. E. 7, 2:

    pecus totius provinciae,

    Cic. Pis. 36, 87: haedorum gregem hibisco ( poet. for ad hibiscum), Verg. E. 2, 30.—Also of other objects:

    primordia,

    Lucr. 2, 564:

    homines unum in locum,

    Cic. Inv. 1, 2, 2:

    naves (hostium) in portum,

    Caes. B. C. 1, 58 fin.:

    hostes intra oppida murosque,

    id. B. G. 7, 65; so of the driving or forcing of enemies in a body; cf.:

    adversarios intra moenia,

    Nep. Ages. 5, 3:

    hostem fugatum in naves,

    Liv. 10, 2, 2:

    Dardanos in urbem,

    id. 41, 19, 9; Suet. Vit. 15:

    oppidanos intra munimenta,

    Curt. 8, 11, 1:

    hostes in fugam,

    Just. 4, 4.—Hence fig.:

    bellum Medulliam,

    to turn the war thither, Liv. 1, 33, 4:

    is (hostes) eo compulit ut locorum angustiis clausi, etc.,

    drove them into so close corners, Nep. Ham. 2, 4:

    Pompeium domum suam,

    Cic. Pis. 7, 16:

    ad monumentorum deversoria plebe compulsā,

    Suet. Ner. 38: quam (imaginem) virga semel horrida... Nigro compulerit gregi, * Hor. C. 1, 24, 18:

    ossa in suas sedes,

    Cels. 6, 7 fin.
    II.
    Trop.
    A.
    To bring or press together:

    amores nostros dispulsos,

    Plaut. As. 3, 3, 149:

    cur eam tantas in angustias et in Stoicorum dumeta compellimus?

    Cic. Ac. 2, 35, 112.—Far more freq.,
    B.
    To drive, bring, move, impel, incite, urge, compel, force, constrain to something; constr. with ad, in, more rarely with ut, the inf. or absol.
    (α).
    With ad (freq. in Suet.):

    aliquem ad virtutem,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 10:

    ad arma,

    Cic. Marcell. 5, 13:

    ad bellum,

    Ov. M. 5, 219:

    ad deditionem fame,

    Suet. Aug. 14; Curt. 9, 1, 19:

    ad necem,

    Suet. Aug. 66; id. Calig. 23; id. Ner. 35: ad mortem, id. Tib. 56; Quint. 7, 3, 7:

    ad confessionem,

    Suet. Claud. 15:

    ad pugnam,

    id. ib. 21:

    ad rapinas,

    Luc. 7, 99:

    ad defectionem,

    Curt. 10, 1, 45:

    ad laqueum,

    Plin. 36, 5, 4, § 12:

    ad impudicitiam,

    Dig. 1, 6, 2.—
    (β).
    With in:

    in hunc sensum compellor injuriis,

    Cic. Fam. 1, 9, 21:

    in eundem metum,

    Liv. 25, 29, 8:

    in socordiam,

    Col. 11, 1, 11:

    in mortem,

    Quint. 7, 3, 7:

    in metum,

    Tac. H. 2, 27. —
    (γ).
    With ut:

    callidum senem callidis dolis Conpuli et perpuli, mihi omnia ut crederet,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 4; Suet. Caes. 1; 24; id. Vesp. 2; Tac. Or. 4; Curt. 8, 8, 2. —
    (δ).
    With inf.:

    aliquem jussa nefanda pati,

    Ov. F. 3, 860; Luc. 3, 144; Suet. Tib. 62; id. Dom. 14; Curt. 5, 1, 35; Just. 16, 5; 30, 3; Gai Inst. 2, 237.—
    (ε).
    Absol.:

    ceteras nationes conterruit, compulit, domuit,

    Cic. Prov. Cons. 13, 33:

    aliquā indignatione compellendus,

    Quint. 9, 4, 138:

    ille qui aspellit, is conpellit,

    Plaut. Trin. 3, 2, 46; freq. in perf. part.:

    periculis compulsus,

    Cic. Fam. 1, 9, 11; Caes. B. C. 3, 41; Liv. 27, 30, 3.
    2.
    compello ( conp-), āvi, ātum, 1, v. a. [1. compello; cf. 2. appello, āre, from 1. appello, ĕre, and jugare, from root of jungo], to accost one.
    I.
    Without implying reproach, to accost, address (mostly poet.): exin compellare pater me voce videtur his verbis, etc., Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 41 (Ann. v. 45 Vahl.); so, aliquem, id. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 256 ib.):

    aliquem voce,

    Verg. A. 5, 161; and:

    notis vocibus,

    id. ib. 6, 499; cf. Ov. M. 14, 839:

    blande hominem,

    Plaut. Poen. 3, 3, 72; cf. id. Stich. 2, 1, 43:

    familiariter,

    id. Men. 2, 3, 23: carmine, * Cat. 64, 24:

    talibus agrestem com pellat Oreada dictis,

    Ov. M. 8, 787; 12, 585:

    Tauream nomine,

    Liv. 23, 47, 2; Curt. 4, 13, 20:

    aliquem multo honore,

    Verg. A. 3, 474:

    verbis amicis,

    id. ib. 2, 372:

    aliquam de stupro,

    to invite to unchastity, Val. Max. 6, 1, 2; in like sense absol.:

    compellare,

    Hyg. Fab. 57.—
    II. A.
    In gen.:

    mimus nominatim Accium poëtam compellavit in scaenā,

    Auct. Her. 1, 14, 24:

    neque aspexit mater, quin eum fratricidam impiumque detestans compellaret,

    Nep. Timol. 1, 5:

    pro cunctatore segnem, pro cauto timidum compellabat,

    Liv. 22, 12, 12; 34, 2, 8:

    ne compellarer inultus,

    Hor. S. 2, 3, 297; 1, 7, 31; id. Ep. 1, 7, 34.—
    B.
    Esp., jurid. t. t., of authorities, to summon one to answer a charge; or of adversaries, to arraign one before a tribunal, to accuse of crime (cf. 2. appello):

    Q. Ciceronem compellat edicto,

    Cic. Phil. 3, 7, 17; id. Red. in Sen. 5, 12; 13, 52:

    Nigidius minari in contione, se judicem, qui non adfuerit, compellaturum,

    id. Att. 2, 2, 3; so id. Phil. 3, 7, 17; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3; Nep. Alcib. 4, 1; Liv. 43, 2, 11; Tac. A. 16, 27; Suet. Caes. 17.

    Lewis & Short latin dictionary > compello

  • 19 conpello

    1.
    com-pello ( conp-), pŭli, pulsum, 3, v. a., to drive together to a place, to collect, assemble (opp. expello, Cic. Pis. 7, 16;

    to dispellere,

    Plaut. As. 3, 3, 149;

    and to aspellere,

    id. Trin. 3, 2, 46; class.).
    I.
    Lit. of herds, flocks:

    tum compellendum (agnos) in gregem ovium,

    Varr. R. R. 2, 2, 18:

    armentum in speluncam,

    Liv. 1, 7, 5; cf.:

    pecoris vim ingentem in saltum avium,

    id. 9, 31, 7:

    greges in unum,

    Verg. E. 7, 2:

    pecus totius provinciae,

    Cic. Pis. 36, 87: haedorum gregem hibisco ( poet. for ad hibiscum), Verg. E. 2, 30.—Also of other objects:

    primordia,

    Lucr. 2, 564:

    homines unum in locum,

    Cic. Inv. 1, 2, 2:

    naves (hostium) in portum,

    Caes. B. C. 1, 58 fin.:

    hostes intra oppida murosque,

    id. B. G. 7, 65; so of the driving or forcing of enemies in a body; cf.:

    adversarios intra moenia,

    Nep. Ages. 5, 3:

    hostem fugatum in naves,

    Liv. 10, 2, 2:

    Dardanos in urbem,

    id. 41, 19, 9; Suet. Vit. 15:

    oppidanos intra munimenta,

    Curt. 8, 11, 1:

    hostes in fugam,

    Just. 4, 4.—Hence fig.:

    bellum Medulliam,

    to turn the war thither, Liv. 1, 33, 4:

    is (hostes) eo compulit ut locorum angustiis clausi, etc.,

    drove them into so close corners, Nep. Ham. 2, 4:

    Pompeium domum suam,

    Cic. Pis. 7, 16:

    ad monumentorum deversoria plebe compulsā,

    Suet. Ner. 38: quam (imaginem) virga semel horrida... Nigro compulerit gregi, * Hor. C. 1, 24, 18:

    ossa in suas sedes,

    Cels. 6, 7 fin.
    II.
    Trop.
    A.
    To bring or press together:

    amores nostros dispulsos,

    Plaut. As. 3, 3, 149:

    cur eam tantas in angustias et in Stoicorum dumeta compellimus?

    Cic. Ac. 2, 35, 112.—Far more freq.,
    B.
    To drive, bring, move, impel, incite, urge, compel, force, constrain to something; constr. with ad, in, more rarely with ut, the inf. or absol.
    (α).
    With ad (freq. in Suet.):

    aliquem ad virtutem,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 10:

    ad arma,

    Cic. Marcell. 5, 13:

    ad bellum,

    Ov. M. 5, 219:

    ad deditionem fame,

    Suet. Aug. 14; Curt. 9, 1, 19:

    ad necem,

    Suet. Aug. 66; id. Calig. 23; id. Ner. 35: ad mortem, id. Tib. 56; Quint. 7, 3, 7:

    ad confessionem,

    Suet. Claud. 15:

    ad pugnam,

    id. ib. 21:

    ad rapinas,

    Luc. 7, 99:

    ad defectionem,

    Curt. 10, 1, 45:

    ad laqueum,

    Plin. 36, 5, 4, § 12:

    ad impudicitiam,

    Dig. 1, 6, 2.—
    (β).
    With in:

    in hunc sensum compellor injuriis,

    Cic. Fam. 1, 9, 21:

    in eundem metum,

    Liv. 25, 29, 8:

    in socordiam,

    Col. 11, 1, 11:

    in mortem,

    Quint. 7, 3, 7:

    in metum,

    Tac. H. 2, 27. —
    (γ).
    With ut:

    callidum senem callidis dolis Conpuli et perpuli, mihi omnia ut crederet,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 4; Suet. Caes. 1; 24; id. Vesp. 2; Tac. Or. 4; Curt. 8, 8, 2. —
    (δ).
    With inf.:

    aliquem jussa nefanda pati,

    Ov. F. 3, 860; Luc. 3, 144; Suet. Tib. 62; id. Dom. 14; Curt. 5, 1, 35; Just. 16, 5; 30, 3; Gai Inst. 2, 237.—
    (ε).
    Absol.:

    ceteras nationes conterruit, compulit, domuit,

    Cic. Prov. Cons. 13, 33:

    aliquā indignatione compellendus,

    Quint. 9, 4, 138:

    ille qui aspellit, is conpellit,

    Plaut. Trin. 3, 2, 46; freq. in perf. part.:

    periculis compulsus,

    Cic. Fam. 1, 9, 11; Caes. B. C. 3, 41; Liv. 27, 30, 3.
    2.
    compello ( conp-), āvi, ātum, 1, v. a. [1. compello; cf. 2. appello, āre, from 1. appello, ĕre, and jugare, from root of jungo], to accost one.
    I.
    Without implying reproach, to accost, address (mostly poet.): exin compellare pater me voce videtur his verbis, etc., Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 41 (Ann. v. 45 Vahl.); so, aliquem, id. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 256 ib.):

    aliquem voce,

    Verg. A. 5, 161; and:

    notis vocibus,

    id. ib. 6, 499; cf. Ov. M. 14, 839:

    blande hominem,

    Plaut. Poen. 3, 3, 72; cf. id. Stich. 2, 1, 43:

    familiariter,

    id. Men. 2, 3, 23: carmine, * Cat. 64, 24:

    talibus agrestem com pellat Oreada dictis,

    Ov. M. 8, 787; 12, 585:

    Tauream nomine,

    Liv. 23, 47, 2; Curt. 4, 13, 20:

    aliquem multo honore,

    Verg. A. 3, 474:

    verbis amicis,

    id. ib. 2, 372:

    aliquam de stupro,

    to invite to unchastity, Val. Max. 6, 1, 2; in like sense absol.:

    compellare,

    Hyg. Fab. 57.—
    II. A.
    In gen.:

    mimus nominatim Accium poëtam compellavit in scaenā,

    Auct. Her. 1, 14, 24:

    neque aspexit mater, quin eum fratricidam impiumque detestans compellaret,

    Nep. Timol. 1, 5:

    pro cunctatore segnem, pro cauto timidum compellabat,

    Liv. 22, 12, 12; 34, 2, 8:

    ne compellarer inultus,

    Hor. S. 2, 3, 297; 1, 7, 31; id. Ep. 1, 7, 34.—
    B.
    Esp., jurid. t. t., of authorities, to summon one to answer a charge; or of adversaries, to arraign one before a tribunal, to accuse of crime (cf. 2. appello):

    Q. Ciceronem compellat edicto,

    Cic. Phil. 3, 7, 17; id. Red. in Sen. 5, 12; 13, 52:

    Nigidius minari in contione, se judicem, qui non adfuerit, compellaturum,

    id. Att. 2, 2, 3; so id. Phil. 3, 7, 17; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3; Nep. Alcib. 4, 1; Liv. 43, 2, 11; Tac. A. 16, 27; Suet. Caes. 17.

    Lewis & Short latin dictionary > conpello

  • 20 duco

    dūco, xi, ctum, 3 ( imp. duc;

    but duce,

    Plaut. Ep. 3, 3, 18; id. Most. 1, 4, 11; id. Poen. 5, 4, 59; id. Rud. 2, 3, 55; id. Trin. 2, 2, 103; id. Truc. 2, 5, 26.— Perf. sync.: duxti, Varr. ap. Non. 283, 32; Cat. 91, 9; Prop. 1, 3, 27), v. a. [cf. Goth. tiuh-an; O. H. Germ. zieh-an, to draw; Germ. -zog, in Herzog, commander, duke], to lead, conduct, draw, bring forward, in all senses; very freq. passing over into the signif. of the compounds abducere, deducere, adducere, producere, etc., and of the synonyms agere, trahere, movere, etc. (very freq.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    quo sequar? quo ducis nunc me?

    Plaut. Bacch. 3, 3, 2: duc hos intro, id. Am. 2, 2, 224; id. Aul. 2, 6, 13:

    duc ac demonstra mihi,

    id. Cist. 2, 3, 36:

    suas secum mulierculas sunt in castra ducturi,

    Cic. Cat. 2, 10 fin.; cf. Caes. B. G. 5, 5 fin. et saep.:

    (difficile iter) vix qua singuli carri ducerentur,

    id. ib. 1, 6, 1; cf.

    plaustra,

    Ov. Tr. 3, 10, 34: aquam ducere, Cato ap. Charis. p. 192 P.; so,

    aquam per fundum ejus,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 2, § 4:

    spiritum naribus,

    Varr. R. R. 2, 3, 5: so,

    spiritum per siccas fauces,

    Sen. Ben. 3, 8; cf.:

    aërem spiritu,

    Cic. N. D. 2, 6 fin.:

    animam spiritu,

    id. ib. 2, 54, 136; and in gen.: spiritum, for to live, id. Fam. 10, 1; cf.:

    vitam et spiritum,

    id. de Imp. Pomp. 12, 33:

    tura naribus,

    to inhale, Hor. C. 4, 1, 22:

    sucos nectaris,

    to drink in full draughts, to quaff, id. ib. 3, 3, 34; cf.

    pocula,

    id. ib. 1, 17, 22; and:

    Liberum,

    id. ib. 4, 12, 14.— Poet.:

    jucunda oblivia vitae (referring to the waters of Lethe),

    Hor. S. 2, 6, 62 (cf. Verg. A. 6, 714 sq.) et saep.:

    mucronem,

    to draw from the scabbard, Verg. A. 12, 378; cf.:

    ferrum vaginā,

    Ov. F. 4, 929:

    ensem vagina,

    Sil. 8, 342;

    but: ensem duxerat faber,

    had beaten out, forged, Tib. 1, 3, 48:

    sortem,

    Cic. Div. 2, 33; Verg. A. 6, 22;

    hence, also transf. of that which is drawn by lot,

    Cic. Div. 1, 18, 34; id. Rep. 1, 34; Suet. Caes. 12; Tac. A. 1, 54; 3, 28 al.:

    pondus aratri,

    to draw, Ov. M. 7, 119:

    remos,

    to row, id. ib. 1, 294; cf. id. ib. 4, 353:

    numerosa brachia,

    in dancing, id. Am. 2, 4, 29:

    lanas,

    to spin, id. ib. 4, 34; cf.

    stamina,

    id. ib. 4, 221:

    ubera,

    to milk, id. ib. 9, 358:

    frena manu,

    to guide, govern, id. ib. 15, 518: vela, to haul (= navigare), Prop. 1, 6, 2:

    manus, of swimming,

    id. 3, 20, 2:

    ilia,

    to draw the flanks together, become broken-winded, Hor. Ep. 1, 1, 9:

    os,

    to draw awry, to make wry faces, Cic. Or. 25 fin.; Quint. 9, 3, 101; cf.

    vultum,

    Ov. M. 2, 774; id. P. 4, 8, 13; Mart. 1, 41 et saep.:

    non equus impiger Curru ducet Achaico Victorem,

    to draw along, Hor. C. 4, 3, 5; cf. id. Ep. 1, 1, 93.— Absol.:

    sibi quisque ducere, trahere, rapere,

    to take to one's self, appropriate, Sall. J. 41, 5.—
    B.
    Esp.
    1.
    To lead, conduct, as a way or road:

    via ducit (te), in urbem?

    Verg. E. 9, 1; cf. Plin. Ep. 7, 5; Verg. A. 1, 401; Ov. F. 2, 679:

    Brundisium Minuci melius via ducat an Appi,

    Hor. Ep. 1, 18, 20:

    via ad undas,

    Ov. M. 3, 602:

    via ad infernas sedes,

    id. ib. 4, 433; cf.:

    iter ad urbem,

    id. ib. 437; Curt. 3, 28, 19; Sen. Prov. 6, 7; id. Vit. Beat. 1; Plin. 18, 11, 29, § 111; Quint. 5, 9, 14; Liv. 5, 40, 8 al.—
    2.
    Se, in colloq. lang., to betake one's self, go:

    jam me ad regem recta ducam,

    Plaut. Am. 4, 3, 8; id. Aul. 4, 8, 8; id. Bacch. 4, 2, 11; Ter. Hec. 4, 1, 7: Balbus duxit se a Gadibus, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 1.—
    3.
    A legal t. t., to take, lead away, drag, carry off a person before court, to prison, to punishment, etc.: POST. DEINDE. MANVS. INIECTIO. ESTO. IN. IVS. DVCITO, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45; so,

    in jus,

    Liv. 2, 27:

    illos duci in carcerem jubent,

    Cic. Verr. 2, 5, 30:

    aliquem in carcerem,

    Suet. Caes. 20:

    in vincula,

    id. ib. 79:

    ad mortem,

    Cic. Cat. 1, 1, 1; Nep. Phoc. 4, 3; and absol.:

    ducite, ubi capiat, etc.,

    Plaut. Capt. 3, 5, 65; Sen. de Ira, 1, 16, 14; Suet. Calig. 27; Plin. Ep. 10, 97, 3 al.: NI. IVDICATVM. FACIT. AVT. QVIS. ENDO. EM. IVRE. VINDICIT. SECVM. DVCITO. VINCITO, etc., XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45:

    decreta ejus modi: SI PETIT DUCAS. C. Fuficium duci jussit petitorem,

    to be imprisoned, Cic. Verr. 2, 2, 12, § 31; so of a debtor (addictus) who is led off as a slave, Novat. ap. Cic. de Or. 2, 63, 255; Plaut. Bacch. 5, 2, 87; Cic. Fl. 20 fin.; Liv. 6, 14 sq.; cf. id. 2, 23 med.; cf.

    prov.: stultitiast venatum ducere invitas canes,

    Plaut. Stich. 1, 2, 83. —
    4.
    Uxorem, to lead a wife home, i. e. to marry:

    bona uxor si ea deducta est, etc.... Verum egon eam ducam domum, Quae, etc.?

    Plaut. Mil. 3, 1, 91:

    uxorem domum,

    id. Aul. 2, 1, 40; Ter. Ph. 2, 1, 68:

    filiam Orgetorigis in matrimonium,

    Caes. B. G. 1, 9, 3; cf. Liv. 4, 4:

    eum uxorem ducturum esse aliam,

    Plaut. Cist. 1, 1, 105:

    uxorem (or aliquam, filiam alicujus, etc.),

    id. Aul. 2, 1, 48; id. Cas. prol. 69 et saep.; Ter. And. 1, 1, 128; 2, 1, 21 et saep.; Cic. Sest. 3; Caes. B. G. 1, 53, 4; id. B. C. 3, 110, 2; Verg. E. 8, 29; Vulg. Marc. 10, 11 et saep.— Absol.:

    si tu negaris ducere,

    Ter. And. 2, 3, 5; 2, 3, 9; id. Phorm. 2, 3, 76; Liv. 4, 4 al.: jugum ducere cum infidelibus, i. e. to be yoked in marriage, Vulg. 2 Cor. 6, 14.—Rarely for nubere: si ignorans statum Erotis ut liberum duxisti, isque postea servus est judicatus, etc., Imp. Antonin. ap. Cod. Just. 5, 18, 3.—In the comic poets, of taking home prostitutes, Plaut. Most. 1, 1, 35; 4, 2, 44; id. Men. 1, 2, 15; id. Stich. 5, 4, 48; id. Truc. 3, 2, 10 et saep.—
    5.
    In milit. lang.
    a.
    Said of a commander, to lead, to cause to move, to march his army in any direction:

    locis apertis exercitum ducere,

    Caes. B. G. 1, 41, 4; cf. id. B. C. 1, 64 fin.; 1, 68, 1:

    exercitum ab Allobrogibus in Segusianos,

    id. B. G. 1, 10 fin.:

    exercitum in fines Suessionum,

    id. ib. 2, 12, 1; cf. id. ib. 4, 38, 3;

    5, 18, 1: exercitum (legiones, etc.) in Bellovacos,

    id. ib. 2, 13, 1; 5, 24, 2 et saep.; cf. Tac. A. 2, 57:

    cohortes ad eam partem munitionum, quae, etc.,

    Caes. B. C. 3, 62, 2:

    exercitum Uticam,

    id. ib. 2, 26, 1:

    reliquas copias contra Labienum,

    id. B. G. 7, 61 fin. et saep.—In pass., of the soldiers, to march, move:

    quam in partem aut quo consilio ducerentur,

    Caes. B. G. 1, 40, 2.—And in act., absol., of the general himself, to march, move (a favorite expression of Liv.;

    not in Caes. or Sall.): (Mettus) ducit, quam proxime ad hostem potest,

    Liv. 1, 23; 1, 27; 9, 35; 22, 18 et saep.—Hence,
    b.
    In gen., to lead, command an army or (more freq.) a division:

    qua in legatione duxit exercitum,

    Cic. Mur. 9, 20; so,

    exercitum,

    Nep. Eum. 13, 1; id. Epam. 7, 3:

    qui superiore anno primum pilum duxerat,

    Caes. B. G. 5, 35, 6; 6, 38, 1; id. B. C. 3, 91, 1:

    ordinem,

    id. ib. 1, 13, 4; 3, 104, 3; Suet. Vesp. 1:

    partem exercitūs,

    Sall. J. 55, 4 et saep.—Rarely, to lead a division in front, in advance:

    consuetudine sua Caesar sex legiones expeditas ducebat: post eas... inde, etc.,

    Caes. B. G. 2, 19, 2; hence also, to march in front, take the lead, said of the division that forms the van:

    pars equitum et auxiliariae cohortes ducebant, mox prima legio, etc.,

    Tac. A. 1, 51; cf. id. ib. 1, 64 fin.
    (β).
    Transf. beyond the milit. sphere, to lead, to be leader, head, chief, first in any thing:

    accedit etiam, quod familiam ducit,

    Cic. Fam. 7, 5 fin. Manut.; so,

    familiam,

    id. Phil. 5, 11, 30; id. Fin. 4, 16, 45:

    ordines,

    id. Phil. 1, 8, 20:

    classem (discipulorum),

    Quint. 1, 2, 24 Spald.:

    funus,

    Hor. Epod. 8, 12:

    toros,

    Ov. F. 6, 668 et saep.—
    c.
    To conduct as prisoners in a triumph:

    per triumphum,

    Cic. Verr. 2, 5, 26, § 67:

    in triumpho,

    Plin. 7, 43, 45, § 139, v. triumphus.—
    6.
    With the accessory idea of creation, formation, to produce, form, construct, make, fashion, shape, dispose (cf.:

    struo, pono, condo, fundo): parietem per vestibulum alicujus,

    to erect, Cic. Mil. 27 fin.; cf.

    muros,

    Hor. C. 4, 6, 23:

    vallum ex castris ad aquam,

    Caes. B. C. 1, 73, 2:

    fossam,

    id. B. G. 7, 72, 1; 7, 73, 2:

    arcum,

    Ov. M. 3, 160:

    lateres de terra,

    Vitr. 2, 3:

    vivos vultus de marmore (with excudere spirantia aera),

    Verg. A. 6, 849; cf. id. ib. 7, 634; Hor. Ep. 2, 1, 240; Varr. ap. Non. 283, 32; Plin. 7, 37, 38, § 125; Quint. 10, 3, 18 Spald.; Juv. 7, 237; hence, poet. also:

    epos,

    Hor. S. 1, 10, 44:

    carmen,

    Ov. Tr. 1, 11, 18; 3, 14, 32:

    versus,

    id. ib. 5, 12, 63 et saep.:

    liniam ex colore,

    Plin. 35, 10, 36, § 81; Quint. 2, 6, 2; cf.

    orbem,

    id. 11, 3, 118:

    alvum,

    to bring forth by clysters, Cels. 2, 12; 4, 4 et saep.: alapam alicui, qs. to fetch one a box on the ear, Phaedr. 5, 3, 2; cf.

    colaphum,

    Quint. 6, 3, 83 Spald.:

    pugnum,

    Dig. 47, 10, 4 et saep.;

    so esp. of processions, dances, etc.: funus,

    Cic. Quint. 15 fin.; Ov. M. 14, 746; Verg. G. 4, 256; cf.

    exsequias,

    Plin. 8, 42, 64, § 154:

    pompam,

    Ov. H. 12, 152; id. F. 6, 405; id. M. 13, 699:

    choros,

    Tib. 2, 1, 56; Hor. C. 1, 4, 5; 4, 7, 6 et saep.; cf.

    choreas,

    Ov. M. 8, 582; 14, 520.—
    7.
    To receive, admit, take any thing (not ante-Aug.):

    cicatricem,

    Ov. Tr. 3, 11, 66; Liv. 29, 32, 12:

    rimam,

    Ov. M. 4, 65:

    situm,

    to grow rusty, Quint. 1, 2, 18:

    formam,

    Ov. M. 1, 402:

    colorem,

    id. ib. 3, 485; cf.

    pallorem,

    to grow pale, id. ib. 8, 760:

    nomina,

    Hor. C. 3, 27, 76:

    notam,

    id. ib. 4, 2, 59 et saep.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to lead, guide, draw, conduct:

    progredimur quo ducit quemque voluntas,

    Lucr. 2, 258; cf. Hor. Ep. 1, 3, 27; 1, 6, 57:

    ad strepitum citharae cessatum ducere curam,

    id. ib. 1, 2, 31:

    Liber vota bonos ducit ad exitus,

    id. C. 4, 8, 34; cf. Quint. 12, 1, 26:

    per quaedam parva sane ducant (futurum oratorem),

    id. 1, 10, 5; cf. id. 1, 1, 27; 1, 5, 58.—Prov.:

    ducunt volentem fata, nolentem trahunt,

    Sen. Ep. 107.—
    B.
    In partic.
    1.
    To draw, deduce, [p. 616] derive its origin or beginning from, any thing:

    ab aliqua re totius vitae ducere exordium,

    Cic. Fin. 5, 7, 18; cf.:

    exordium a nostra persona,

    Quint. 3, 8, 8; 4, 1, 7:

    principium disputationis a principe investigandae veritatis,

    Cic. N. D. 2, 21 fin.:

    belli initium a fame,

    id. Att. 9, 9, 2; cf. Quint. 1, 1, 21:

    initia causasque omnium ex quatuor temporum mutationibus,

    Cic. N. D. 2, 19, 49:

    originem ab Isocrate,

    Quint. 2, 15, 4; 1, 6, 38; Hor. C. 3, 17, 5 al.:

    ingressionem non ex oratoriis disputationibus, sed, etc.,

    Cic. Or. 3, 11:

    honestum ab iis rebus,

    id. Off. 1, 18, 60; id. Or. 39, 135:

    nomen ex quo,

    id. Ac. 11, 41; cf.:

    nomen a Graeco,

    Quint. 1, 6, 3; 3, 7, 1; Hor. S. 2, 1, 66 et saep.; cf.

    also: utrumque (sc. amor et amicitia) ductum (al. dictum) est ab amando,

    Cic. Lael. 27; id. Fin. 2, 24, 78.—
    2.
    To lead a person, as regards his will or opinions, in any direction; to move, incite, induce, allure, in a good or bad sense (most freq. in the pass.):

    ita me ad credendum tua ducit oratio,

    Cic. Tusc. 2, 18:

    nos ducit scholarum consuetudo,

    Quint. 4, 2, 28; 5, 11, 19; cf. id. 9, 1, 21:

    ducit te species,

    Hor. S. 2, 2, 35 et saep.:

    declamatores quosdam perversa ducit ambitio, ut, etc.,

    Quint. 10, 7, 21.—In the pass.:

    si quis statuarum honore aut gloria ducitur,

    Cic. Verr. 2, 2, 58 fin.:

    eloquentiae laude,

    id. Or. 32, 115:

    quaestu et lucro,

    id. Tusc. 5, 3, 9:

    hoc errore ut, etc.,

    id. Off. 1, 41; cf.:

    litteris eorum et urbanitate, ut, etc.,

    id. Rosc. Am. 41, 120:

    omnes trahimur et ducimur ad cognitionis et scientiae cupiditatem,

    id. Off. 1, 6 et saep.—
    b.
    In a bad sense, to cheat, deceive, Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Capt. 4, 2, 7; Ter. And. 4, 1, 20; id. Ph. 3, 2, 15; Prop. 2, 17, 1 (3, 8, 1 M.); Ov. H. 19, 13; id. M. 3, 587 (with decipere).—
    3.
    With regard to time, to draw out, extend, protract, prolong:

    bellum,

    Caes. B. G. 1, 38, 4; id. B. C. 2, 18, 6; 2, 37, 5 sq.; Cic. Fam. 7, 3, 2; Liv. 22, 25 et saep.; cf.:

    bellum longius,

    Caes. B. C. 1, 64, 2; 3, 42, 3:

    bellum in hiemem,

    id. ib. 1, 61, 3:

    eam rem longius,

    id. B. G. 7, 11, 4; cf.:

    rem prope in noctem,

    id. B. C. 3, 51, 7:

    rem leniter,

    Liv. 3, 41 et saep. Also transf., of time itself:

    tempus,

    Cic. Verr. 2, 1, 11; Nep. Them. 7:

    diem ex die,

    Caes. B. G. 1, 16, 4; and of persons who are put off, delayed:

    ubi se diutius duci intellexit,

    id. ib. 1, 16, 5.—Less freq. (mostly poet.),
    b.
    In gen., of time, to pass, spend, enjoy:

    aetatem in litteris,

    Cic. Fin. 5, 19, 50; so,

    aetatem,

    Hor. Ep. 2, 2, 202:

    vitam,

    id. Epod. 17, 63; Sen. Ep. 45, 10; cf. Verg. A. 2, 641 (where, shortly before, vitam producere):

    noctes,

    Prop. 1, 11, 5; Plin. Ep. 6, 31, 13:

    somnos,

    Verg. A. 4, 560.—
    4.
    In mercant. lang., to calculate, compute, reckon: age nunc summam sumptus duc, Lucil. ap. Non. 283, 30:

    minimum ut sequamur, quoniam XC. medimnūm milia duximus, accedant eo, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 49; id. Att. 6, 1, 5 and 16; 6, 2, 7; Varr. R. R. 3, 16, 11; Gell. 1, 20, 5.—
    b.
    Transf. beyond the mercant. sphere.
    (α).
    Rationem alicujus, to consider, calculate, care for one's advantage or interest (a favorite expression of Cicero):

    duxi meam rationem, quam tibi facile me probaturum arbitrabar,

    Cic. Att. 8, 11 D, § 7; so,

    suam quoque rationem,

    to have respect to one's own advantage, id. Verr. 2, 1, 48; and:

    non minorem aratorum quam populi rationem,

    Suet. Aug. 42 fin.:

    salutis meae rationem,

    Cic. Fam. 7, 3:

    rationem officii, non commodi,

    id. Sest. 10, 23; cf. id. Rosc. Am. 44, 128:

    unius cujusque temporis ducta ratio est,

    id. Div. in Caecil. 4, 16:

    rationem officii atque existimationis,

    id. Quint. 16, 53.—
    (β).
    In gen., to reckon, consider, hold, account, esteem as any thing (cf. aestimo and existimo;

    very freq. in prose and poetry): parvi id ducebat,

    Cic. Fin. 2, 8, 24:

    pro nihilo aliquid,

    Plaut. Pers. 4, 4, 85; Cic. Verr. 2, 2, 16 fin.; id. Tusc. 5, 32, 90; cf. Auct. Her. 4, 20, 28:

    ea pro falsis ducit,

    Sall. C. 3, 2; cf.:

    innocentiam pro malevolentia,

    id. ib. 12, 1:

    vos eritis judices, Laudin' an vitio duci id factum oportuit,

    Ter. Ad. prol. 5; so,

    aliquid honori,

    Sall. J. 11, 3:

    aliquid laudi, Nep. praef. § 4: aliquem despicatui,

    Cic. Fl. 27, 65: nihil praeter virtutem in bonis ducere (for which, shortly after, in bonis habere = numerare), Cic. Fin. 3, 3;

    aliquem in numero hostium,

    id. Verr. 2, 5, 25 fin.; Caes. B. G. 6, 32, 1; cf. ib. 6, 23, 8; without in, ib. 6, 21, 2; cf.:

    aliquem loco affinium,

    Sall. J. 14, 1 Kritz. N. cr.: aliquid testimonii loco, Quint. 5, 9, 10:

    tutelae nostrae duximus, cum Africo bello urgerentur,

    Liv. 21, 41; cf.:

    officii duxit exorare filiae patrem, etc.,

    Suet. Tib. 11:

    faceret, quod e republica fideque sua duceret,

    id. ib. 25, 7 et saep.:

    malum cum amici tuum ducis malum,

    Plaut. Capt. 1, 2, 48; cf.:

    Archytas iracundiam seditionem quandam animi vere ducebat,

    Cic. Rep. 1, 38:

    eorum, quos idoneos ducebat, consilium habet,

    Sall. J. 62, 4:

    nil rectum nisi quod placuit sibi ducunt,

    Hor. Ep. 2, 1, 83.— With acc. and inf.:

    sic equidem ducebam animo rebarque futurum,

    Verg. A. 6, 690:

    ut omnia tua in te posita esse ducas humanosque casus virtute inferiores putes,

    Cic. Lael. 2, 7, 19 fin.; id. Rep. 1, 2; 1, 17; 1, 38; 3, 9 (three times); Sall. J. 93, 5; Liv. 22, 14, 6; 22, 59, 5; Caes. B. G. 1, 3, 2; 4, 30, 2; 6, 18 et saep.—Here too probably belongs the much disputed passage: ludos et inania honoris medio rationis atque abundantiae duxit (= ludos publicos cum aliis rebus quae ad inania honoris pertinent, duxit, i. e. existimavit habendos et ponendos in medio rationis atque abundantiae, ut inter rationem, quae plane spernit inania, et abundantiam, quae eadem ostentat, media via incederet), he thought right to manage them in a middle course between reason and profusion, Tac. Agr. 6 fin., v. Dübner and Orell. ad h. l.

    Lewis & Short latin dictionary > duco

См. также в других словарях:

  • account — ac|count1 W1S2 [əˈkaunt] n ▬▬▬▬▬▬▬ 1¦(description)¦ 2¦(at a bank)¦ 3 take account of something 4 on account of something 5 accounts 6 on account 7¦(with a shop/company)¦ 8¦(bill)¦ 9¦(arrangement to sell goods)¦ …   Dictionary of contemporary English

  • account — ac|count1 [ ə kaunt ] noun *** ▸ 1 arrangement with bank ▸ 2 report/description ▸ 3 arrangement with store ▸ 4 regular customer ▸ 5 for e mail ▸ 6 record of money ▸ + PHRASES 1. ) count an arrangement in which a bank takes care of your money. You …   Usage of the words and phrases in modern English

  • account */*/*/ — I UK [əˈkaʊnt] / US noun Word forms account : singular account plural accounts 1) [countable] an arrangement in which a bank looks after your money. You can deposit (= put in) or withdraw (= take out) money when you need to There was only £50 in… …   English dictionary

  • account — [[t]əka͟ʊnt[/t]] ♦ accounts, accounting, accounted 1) N COUNT If you have an account with a bank or a similar organization, you have an arrangement to leave your money there and take some out when you need it. Some banks make it difficult to open …   English dictionary

  • account — 1 noun 1 DESCRIPTION (C) a) a written or spoken description which gives details of an event: There were several different accounts of the story in the newspapers. | give an account: David gave us a vivid account of his trip to Rio. | blow by blow …   Longman dictionary of contemporary English

  • account — /əˈkaʊnt / (say uh kownt) noun 1. a verbal or written recital of particular transactions and events; narrative: an account of everything as it happened. 2. an explanatory statement of conduct, as to a superior. 3. a statement of reasons, causes,… …  

  • account — I. noun Etymology: Middle English acounte, accompte, from Anglo French acunte, from acunter Date: 14th century 1. archaic reckoning, computation 2. a. a record of debit and credit entries to cover transactions involving a particular item or a… …   New Collegiate Dictionary

  • bring — To convey to the place where the speaker is or is to be; to bear from a more distant to a nearer place; to make to come, procure, produce, draw to; to convey, carry or conduct, move. To cause to be, act, or move in a special way. The doing of… …   Black's law dictionary

  • bring — To convey to the place where the speaker is or is to be; to bear from a more distant to a nearer place; to make to come, procure, produce, draw to; to convey, carry or conduct, move. To cause to be, act, or move in a special way. The doing of… …   Black's law dictionary

  • bring — v.tr. (past and past part. brought) 1 a come conveying esp. by carrying or leading. b come with. 2 cause to come or be present (what brings you here?). 3 cause or result in (war brings misery). 4 be sold for; produce as income. 5 a prefer (a… …   Useful english dictionary

  • Account planning — is the discipline that brings the consumer into the process of developing advertising. To be truly effective, advertising must be both distinctive and relevant, and planning helps on both counts. Chris CowpeHistoryAccount planning is a job title… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»